Είναι κατοχυρωμένα ελληνικά ποτά, έχει δημιουργηθεί μία ολόκληρη κουλτούρα γύρω από αυτά, τα απολαμβάνουμε, αλλά λίγα γνωρίζουμε για το πώς φτιάχνονται, σε τι διαφέρουν, πώς πήραν τα ονόματά τους.
Η ρακή είναι διαφορετική από το ρακί
Η ρακή έχει αυτό το όνομα, επειδή είναι απόσταγμα που παράγεται από στέμφυλα. Η λέξη ρακή, που είναι γένους θηλυκού με κατάληξη -η, προέρχεται από την αρχαία ελληνική ραξ ή ιωνικά ρωξ, η ρώγα των σταφυλιών. Κατά μία άλλη εκδοχή προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη ράκη, τα κουρέλια, τα υπολείμματα των σταφυλιών που απομένουν μετά το πάτημά τους, δηλαδή τα στέμφυλα.
Το ρακί δεν είναι ελληνικό ποτό και είναι διαφορετικό από το τσίπουρο. Δεν προέρχεται από απόσταξη στέμφυλων, αλλά όπως το ούζο περιέχει γλυκάνισο και είναι προϊόν διπλής απόσταξης, αντίθετα από την τσικουδιά. Η τουρκ. λέξη rakı προέρχεται από το αραβ. ‛araḳī, από το ‛araḳ που σημαίνει ιδρώτας αλλά και ποτό φτιαγμένο με απόσταξη.
Στην Κρήτη τα στέμφυλα λέγονται και τσίκουδα, εξ ου και το όνομα τσικουδιά. Σε άλλα μέρη της Ελλάδος τα στέμφυλα λέγονται τσίπουρα, εξ ου και η ονομασία τσίπουρο. Σε ορισμένα μέρη, όπως στη Θεσσαλία, στο τσίπουρο κατά την παρασκευή του προστίθεται και γλυκάνισος, όχι όμως και στην περίφημη κρητική τσικουδιά.
Οι 10 πιο όμορφες σπηλιές του κόσμου
Γιατί ονομάστηκε ούζο;
Μία από τις ιστορίες που παραδίδεται για την ονομασία του προέρχεται από την περιοχή του Τυρνάβου, που παράγει εξαιρετικό τσίπουρο και ούζο:
«Βρισκόταν τότε [1878-1881] στον Τύρναβο ένας στρατιωτικός γιατρός του Τουρκικού στρατού, Αρμένιος, ονομαζόμενος Σταυράκ-μπέης, ο οποίος είχε μεγάλη φιλία με δύο προκρίτους Τουρναβίτες, τον Αντώνιον Μακρήν, υφασματέμπορον, και τον Δημήτριον Δουμενικιώτην, παντοπώλην και ποτοποιόν, και η παρέα αυτή των τριών φίλων τακτικά μεσημέρι και βράδυ έπαιρνε το ορεκτικό της, το ‘ματαβρασμένο ρακί’, το σημερινό ούζο, σαν να λέμε.
O Σταυράκ-μπέης, επειδή, φαίνεται, είχε ιδιαίτερη αγάπη στο ποτό αυτό, επήγε κάποτε ας το εργοστάσιο του Δ. Δουμενικιώτη και εκεί επιτόπου, όπως λέμε, του συνέστηκε να πρoσθέση και κάποια άλλη ουσία, για να βγη ρακί σε καλύτερη ποιότητα. Και πράγματι, όταν έγινε η απόσταξις σύμφωνα με τη συμβουλή του γιατρού κι επήγαν οι τρεις φίλοι να δοκιμάσουν το απόσταγμα της ημέρας εκείνης, ο Αντώνιος Μακρής πρώτος, μόλις το εδοκίμασε, υπερευχαριστήθηκε και ανεφώνησε: ‘Μωρέ, τι είναι αυτό; Αυτό είναι ούζο Μασσαλίας’. Και έτσι από τότε βγήκε το όνομα του ούζου.
Αυτό τώρα θα ρωτήσει κανείς, τι ήθελε να πει ο μακαρίτης Αντ. Μακρής, ο νονός του ούζου, με τις λέξεις ‘ούζο Μασσαλίας’, από τις οποίες έμεινε κατόπιν η λέξις ούζο ως ονομασία του ματαβρασμένου ρακιού»’ καλής ποιότητος; Στον Τύρναβο γίνεται ανέκαθεν και καλλιέργεια μεταξοσκωλήκων και παράγονται κάθε χρόνο κουκούλια σε μεγάλη ποσότητα. Από τα κουκούλια λοιπόν αυτά, τα εκλεκτότερα μπαλαρίζονταν τα χρόνια εκείνα σε ιδιαίτερες μπάλες και στέλνονταν στο Βόλο για την Ευρώπη, με την επιγραφή usoMassalia, ήτοι ‘προς χρήσιν της Μασσαλίας’. Εσήμαινε δηλαδή η φράσις αυτή (usoMassalia) στο εμπόριο των κουκουλιών την εκλεκτήν ποιότητα και αυτό ήθελε να πει ο μακαρίτης Μακρής με την αναφώνηση του, χωρίς να το φαντάζεται βέβαια τότε, ότι γίνονταν δημιουργός μιας λέξεως».*
Κατοχυρωμένα εθνικά μας προϊόντα
Από το 1989 το όνομα και η προέλευση του Ούζου προστατεύονται από την Ευρωπαϊκή Ενωση ( ΠΓΕ-Προστατευόμενη Γεωγραφική Ενδειξη). Αποτελεί δηλαδή αναγνωρισμένο εθνικό προϊόν μας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ονομασία «ούζο» δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιηθεί για άλλα ευρωπαϊκά ποτά και το ποτό παράγεται αποκλειστικά στην Ελλάδα. Με τον υπ. αρ. 1576/89 κανονισμό της ΕΕ η Τουρκία κατοχύρωσε το όνομα raki και η Ελλάδα τα ονόματα τσίπουρο Τυρνάβου, τσίπουρο Μακεδονίας, τσίπουρο Θεσσαλίας και τσικουδιά Κρήτης.
Πώς φτιάχνεται το ούζο και πώς το τσίπουρο;
Για να λύσουμε τις απορίες που πολλοί έχουμε για αυτά τα ελληνικά αποστάγματα επικοινωνήσαμε με την κυρία Εφη Θεολόγου, Group Brand Manager του Ούζου Πλωμαρίου Ισιδώρου Αρβανίτου, το 50% της παραγωγής του οποίου εξάγεται στο εξωτερικό και μάλιστα σε πάνω από 40 χώρες. Η φράση Ούζο Πλωμαρίου επίσης αποτελεί Προστατευόμενη Γεωγραφική Ενδειξη, διότι το νησί της Λέσβου και ειδικότερα το Πλωμάρι θεωρείται η πατρίδα του ούζου. Το ούζο ξεκίνησε να παράγεται εκεί από ελληνικές οικογένειες το 19ο αιώνα και αποστάζεται μέχρι σήμερα με τον ίδιο παραδοσιακό τρόπο.
10 μυστικές πόλεις για εξερεύνηση
Το τσίπουρο, το ρακί, η τσικουδιά είναι το ίδιο ποτό ή έχουν μικροδιαφορές;
«Το τσίπουρο και η τσικουδιά αποτελούν διαφορετικές κατοχυρωμένες ονομασίες του αποστάγματος στεμφύλων σταφυλής για την Ελλάδα. Είναι ακριβώς το ίδιο ποτό. Το ποια από τις δύο ονομασίες θα πάρει το ποτό εξαρτάται από την περιοχή στην οποία παράγεται. Για παράδειγμα τσικουδιά λέγεται στην Κρήτη, τσίπουρο στην Ηπειρωτική Ελλάδα. Το ρακί δεν αφορά σε ονομασία ελληνικού ποτού.»
Σε γενικές γραμμές πώς φτιάχνεται το ούζο και σε τι διαφέρει από το τσίπουρο;
«Το τσίπουρο προέρχεται από απόσταξη στεμφύλων σταφυλής. Το ούζο είναι ποτό που παράγεται από την απόσταξη σιτηρών. Τοποθετείται σε χάλκινα καζάνια και αρωματίζεται μέσω της διαδικασίας της απόσταξης με βότανα και καρπούς, με κυρίαρχο το γλυκάνισο που του δίνει αυτή τη χαρακτηριστική γεύση. Το Ούζο Πλωμαρίου προέρχεται από 100% διπλή απόσταξη. Χρησιμοποιείται γλυκάνισος βιολογικής καλλιέργειας που παράγεται στα ιδιόκτητα κτήματα της Ποτοποιίας στο Λισβόρι της Λέσβου, τον τόπο όπου λέγεται ότι φύεται ο καλύτερος γλυκάνισος στον Κόσμο λόγω του μικροκλίματος και του εύφορου εδάφους της περιοχής.»
Πηγή: ekirikas.com
