Το «ποδαρικό», το κρέμασμα της κρεμμύδας στην πόρτα και το σπάσιμο του ροδιού, είναι κάποια από τα έθιμα που τηρούνται στην Ελλάδα, την πρώτη μέρα του χρόνου για καλή τύχη όλο το χρόνο.
Του Χρήστου Αϊβαλιώτη ([email protected])
Με την Πρωτοχρονιά φυσικά, είναι συνδεδεμένες και πολλές προλήψεις. Τη μέρα αυτή κάποιοι αποφεύγουν να πληρώνουν χρέος, να δανείσουν χρήματα, να δουλέψουν ή να βγουν με ανθρώπους που δεν θέλουν! Όλα αυτά ξεκινούν από την προληπτική σκέψη: ό,τι κάνει και πάθει κανείς αυτήν τη μέρα θα εξακολουθεί να συμβαίνει όλο τον χρόνο.
Το σπάσιμο του ροδιού
Το σπάσιμο του ροδιού ανήμερα της Πρωτοχρονιάς, είναι μια παράδοση που συναντάμε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Σύμφωνα με το έθιμο ο νοικοκύρης κάθε σπιτιού, πηγαίνει στην εκκλησιαστική λειτουργία του Αγίου Βασιλείου μαζί με το ρόδι και επιστρέφει στο σπίτι του, σαν επισκέπτης, μπαίνει με το δεξί και το ρίχνει κάτω με δύναμη λέγοντας: «Με υγεία , ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά».
Οι κολόνιες
Στην Κεφαλονιά, καθώς και στα υπόλοιπα Επτάνησα, το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, οι κάτοικοι του νησιού κατεβαίνουν στους δρόμους κρατώντας μπουκάλια με κολόνιες και ραίνουν ο ένας τον άλλον. Από την άλλη, το πρωί της Πρωτοχρονιάς η μπάντα του δήμου περνάει από όλα τα σπίτια και τραγουδάει καντάδες και κάλαντα.
Τα περιστέρια και τα κοράκια!
Αν φυσάει βοριάς την πρώτη μέρα του χρόνου, θεωρείται πολύ καλό σημάδι στις Κυκλάδες, όπως και αν έρθει στις αυλές των σπιτιών τους ένα περιστέρι. Από την άλλη, αν πετάει πάνω από το σπιτικό τους κάποιο κοράκι, τότε τους βάζει σε μελαγχολικές σκέψεις, τάχα ότι τους περιμένουν συμφορές.
Στις Κυκλάδες θεωρούν καλό οιωνό να φυσάει βοριάς την Πρωτοχρονιά. Επίσης, θεωρούν καλό σημάδι αν έρθει στην αυλή τους περιστέρι τη μέρα αυτή. Αν όμως πετάξει πάνω από το σπιτικό τους κοράκι, τους βάζει σε σκέψεις μελαγχολικές, ότι τάχα τους περιμένουν συμφορές. Σε μερικά χωριά, όταν πλένονται το πρωί της Πρωτοχρονιάς, αγγίζουν το πρόσωπό τους με ένα κομμάτι σίδερο, για να είναι όλο τον χρόνο… «σιδερένιοι».
Τα γλυκά της Πρωτοχρονιάς
Οι γυναίκες της Χαλκιδικής αυτές τις ημέρες μπαίνουν στις κουζίνες τους και ετοιμάζουν πολλά και νόστιμα γλυκά. Εκτός από την παραδοσιακή βασιλόπιτα, φτιάχνουν σαραγλί, σουσαμόπιτα, μπακλαβάς, κανταΐφι και πολλά άλλα για μια χρονιά γεμάτη… γλύκα!
Γεμάτο τραπέζι!
Στη Λήμνο το τραπέζι της πρώτης μέρας του χρόνου στρώνεται με αφθονία φαγητών και γλυκών προοιωνίζοντας την αφθονία των αγαθών για όλον τον υπόλοιπο χρόνο. Εκτός όμως από τα φαγητά, τοποθετούν απαραίτητα στο τραπέζι κλαδιά ελιάς, ένα μεγάλο ρόδι και ένα μπολ γεμάτο μέλι, σύμβολο ευτυχίας και ευγονίας για κάθε σπιτικό.
Η «καλή χέρα»
Η «καλή χέρα» στην Κρήτη είναι ένα έθιμο σύμφωνα με το οποίο δίνεται ένα χρηματικό ποσό σαν δώρο σε παιδιά που θα επισκεφθούν κάποιο σπίτι την Πρωτοχρονιά! Εδώ το ποδαρικό… πληρώνεται για να πάει καλά όλη η χρονιά!
Το έθιμο της Κρεμμύδας
Το σκυλοκρέμμυδο ή κρεμμύδα είναι συνηθισμένο φυτό στην Κρήτη. Φυτρώνει άγριο και μοιάζει με μεγάλο κρεμμύδι. Ακόμα και να το βγάλεις από τη γη και να το κρεμάσεις, δεν παύει να βγάζει νέα φύλλα και άνθη. Ο λαός πιστεύει ότι αυτήν τη μεγάλη ζωτική του δύναμη μπορεί να τη μεταδώσει σε έμψυχα και άψυχα, γι’ αυτό την Πρωτοχρονιά κρεμούν σκυλοκρέμμυδο στα σπίτια τους.
Η «προβέντα» και τα «μουλιστρίνα»
Εκτός από τη βασιλόπιτα, οι γυναίκες της Σάμου φτιάχνουν και την «προβέντα». Πρόκειται για ένα πιάτο με γλυκά που «κρίνει» τη νοικοκυροσύνη της Σαμιώτισσας. Απαραίτητο, βέβαια, και εδώ είναι το σπάσιμο του ροδιού και το σκόρπισμα των σπόρων του, ώστε να γεμίσει το σπίτι ευτυχία και υγεία, μόνο που οι τυχεροί που θα κάνουν ποδαρικό, παίρνουν τα «μουλιστρίνα», το γνωστό σε όλους μας χαρτζιλίκι.
Το σκόρπισμα των φύλλων
Πρόκειται για ένα πολύ παλιό έθιμο, κατά τη διάρκεια του οποίου όλοι κάθονται γύρω από το αναμμένο τζάκι, τραβούν την ανθρακιά προς τα έξω και ρίχνουν γύρω στ’ αναμμένα κάρβουνα φύλλα ελιάς, βάζοντας στον νου τους από μια ευχή, χωρίς όμως να την πουν στους άλλους. Όποιου το φύλλο γυρίσει περισσότερο, εκείνου θα πραγματοποιηθεί και η ευχή του.
Πρασόπιτα, όπως λέμε βασιλόπιτα
Οι οικογένειες ανοίγουν φύλλο και παρασκευάζουν μια πίτα με πράσο, κιμά και μπαχαρικό κύμινο. Η πίτα ψήνεται σε παραδοσιακό ταψί, το οποίο ονομάζεται «σινί».
