Η ιαπωνική κυβέρνηση και το κυβερνών Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (LDP) εξετάζουν την αύξηση του «φόρου αναχώρησης» (international/departure tax) από τα σημερινά 1.000 ¥ σε 3.000 ¥ (δηλαδή από €5,56 σε 16,67€) ή και περισσότερο, με στόχο τη χρηματοδότηση μέτρων για την αντιμετώπιση του υπερτουρισμού και την ενίσχυση των τουριστικών υποδομών. Η πρόταση συζητείται στο πλαίσιο των φορολογικών μεταρρυθμίσεων για το οικονομικό έτος 2026 και έχει ήδη αναφερθεί σε πολλές ξένες ειδησεογραφικές πηγές.
Το μέτρο με μια ματιά
Τι είναι ο φόρος: πρόκειται για έναν σταθερό φόρο που χρεώνεται σε κάθε ταξιδιώτη κατά την αναχώρηση από την Ιαπωνία (αεροπορικώς ή ακτοπλοϊκώς). Εισήχθη το 2019 και σήμερα ανέρχεται σε 1.000 ¥ ανά άτομο – περίπου δηλαδή 5,5 ευρώ.
Τι προτείνεται τώρα: κύρια πρόταση είναι τριπλασιασμός στα 3.000 ¥ (υπάρχουν και φωνές που ζητούν ακόμα υψηλότερο ποσό ή κλιμακωτή χρέωση ανάλογα με την κατηγορία θέσης στο αεροπλάνο). Η τελική απόφαση αναμένεται στις διαπραγματεύσεις για τη φορολογία του 2026.
Προορισμός εσόδων: τα επιπλέον χρήματα προορίζονται για βελτίωση υποδομών (μεταφορές, αεροδρόμια), για τη διαχείριση ροών επισκεπτών και για πολιτικές αντιμετώπισης του «τουριστικού φορτίου» σε δημοφιλείς περιοχές.
Γιατί η κυβέρνηση το προτείνει — το πρόβλημα του υπερτουρισμού
Από το 2023–2024 η Ιαπωνία επέστρεψε σε ρυθμούς ισχυρής ανάκαμψης του εισερχόμενου τουρισμού, με μεγάλα κύματα επισκεπτών σε πόλεις όπως Τόκιο, Κιότο και Όσακα. Η συγκέντρωση επισκεπτών σε συγκεκριμένες περιοχές έχει προκαλέσει προβλήματα συμφόρησης, φθορά μνημείων, διαμαρτυρίες κατοίκων και ανάγκη για επιπλέον υπηρεσίες καθαριότητας και φύλαξης. Ο φόρος αναχώρησης προτείνεται ως ένα εργαλείο «ρύθμισης» — όχι μόνο για να μαζευτούν επιπλέον έσοδα αλλά και για να ενσωματωθεί μηχανισμός χρηματοδότησης των μέτρων ελέγχου των ροών.
Ποια είναι τα οφέλη — και ποιοι οι κίνδυνοι
Πιθανά οφέλη
Χρηματοδότηση υποδομών: επιπλέον πόροι για αεροδρόμια, σιδηρόδρομους, και τοπικές υποδομές σε περιοχές με έντονη ροή τουριστών.
Διαχείριση ροών: δυνατότητα χρηματοδότησης προγραμμάτων για αποκέντρωση των τουριστικών ροών, κίνητρα για επίσκεψη σε λιγότερο φορτωμένες περιοχές και βελτίωση υπηρεσιών σε ώρες αιχμής.
Κίνδυνοι και αντιρρήσεις
Πιθανή ψήφος εμπιστοσύνης: ένα υψηλότερο τέλος θα αγγίζει και τους Ιάπωνες που ταξιδεύουν στο εξωτερικό — υπάρχει ανησυχία ότι μπορεί να αποθαρρύνει την ανάκαμψη των εξωτερικών ταξιδιών ή να επιβαρύνει νοικοκυριά. Γι’ αυτό εξετάζονται αντισταθμιστικά μέτρα, όπως μείωση τελών έκδοσης διαβατηρίου.
Διεθνής ανταγωνιστικότητα: υψηλότερα τέλη μπορεί να επηρεάσουν τη συνολική βιωσιμότητα του τουριστικού προϊόντος, ιδίως για φθηνότερες/βραχυχρόνιες επισκέψεις. Η αποτελεσματικότητα του τέτοιου φόρου ως μέσου μείωσης συσσώρευσης επισκεπτών αμφισβητείται από ορισμένους αναλυτές.
Πώς έχουν αντιδράσει οι τοπικοί φορείς και οι αναλυτές
Τα ΜΜΕ στο εξωτερικό, αλλά και κάποιες τοπικές αρχές, καλωσορίζουν την ιδέα ότι τα έσοδα θα χρησιμοποιηθούν για υποδομές· ωστόσο τονίζουν την ανάγκη για διαφάνεια στον τρόπο διάθεσης των πόρων και για συνοδευτική στρατηγική αποκέντρωσης (π.χ. προώθηση περιοχών της βόρειας Ιαπωνίας ή του νησιωτικού δικτύου). Κάποιοι οικονομικοί σχολιαστές προτείνουν κλιμακωτή προσέγγιση (μικρές αυξήσεις σταδιακά) ώστε να αποφευχθούν απότομες αρνητικές επιπτώσεις.
Παρόμοια μέτρα στο εσωτερικό: παραδείγματα πόλεων
Ορισμένες ιαπωνικές πόλεις έχουν ήδη πιέσει για τοπική ρύθμιση των ροών — το Κιότο για παράδειγμα ενίσχυσε πρόσφατα τα τοπικά τέλη διαμονής και εφάρμοσε περιορισμούς σε δημοφιλείς γειτονιές για να αμβλύνει τη μαζική συμπεριφορά των τουριστών. Αυτά τα τοπικά μέτρα καταδεικνύουν ότι ο φόρος αναχώρησης εντάσσεται σε ένα ευρύτερο «οπλοστάσιο» πολιτικών κατά του υπερτουρισμού.
Ποια είναι η πιθανή πορεία προς την εφαρμογή
Αυτή τη στιγμή πρόκειται για πρόταση που θα συζητηθεί στο πλαίσιο των συνομιλιών για τη φορολογική μεταρρύθμιση του 2026· δεν αποτελεί ακόμη τελική απόφαση. Τα βήματα που απομένουν περιλαμβάνουν εσωτερικές διαπραγματεύσεις στο κυβερνητικό στρατόπεδο, εκτίμηση δημοσιονομικών επιπτώσεων, και πιθανή διαβούλευση με επαγγελματικούς κλάδους (αερομεταφορείς, τουριστικούς φορείς). Κάθε αλλαγή αναμένεται να ανακοινωθεί επισήμως όταν οι σχετικές νομοθετικές διαδικασίες προχωρήσουν.
Τι σημαίνει πρακτικά για τον ταξιδιώτη
Αν υιοθετηθεί ο τριπλασιασμός, το ποσό που θα προστεθεί στο εισιτήριο/το κόστος ταξιδιού θα είναι περίπου 3.000 ¥ (~20–25 USD ανάλογα με την ισοτιμία). Για ένα μέσο πακέτο ταξιδιού αυτό δεν είναι καταστροφικό κόστος, αλλά μπορεί να επηρεάσει επιλογές σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο (π.χ. τουρίστες με περιορισμένο budget).
Τα ταξιδιωτικά γραφεία και οι αεροπορικές εταιρείες πιθανότατα θα ενσωματώσουν την αλλαγή στα εισιτήρια· οι πολυεπίπεδες εξαιρέσεις (π.χ. για transit) θα εξαρτηθούν από τη μορφή της τελικής ρύθμισης.
Ισορροπία ανάμεσα σε τουριστική ανάπτυξη και βιωσιμότητα
Η πρόταση για τριπλασιασμό του φόρου αναχώρησης δείχνει ότι η ιαπωνική πολιτική ηγεσία παίρνει σοβαρά το θέμα του υπερτουρισμού και είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει δημοσιονομικά εργαλεία για να το αντιμετωπίσει. Παρά ταύτα, η όποια αλλαγή χρειάζεται προσεκτικό σχεδιασμό ώστε να μην επιβαρύνει υπερβολικά τους κατοίκους ή να αποδυναμώσει το ανταγωνιστικό τουριστικό προϊόν της Ιαπωνίας. Η επόμενη περίοδος (συζητήσεις για το φορολογικό 2026) θα δείξει πόσο αποφασιστικά θα κινηθεί η κυβέρνηση.
Δείτε επίσης
Aκολουθήστε μας στo Google News
 εξετάζουν την αύξηση του «φόρου αναχώρησης»){kind=link}