Once upon a time…
Μυστικά για λίγους, αστικοί µύθοι και θρύλοι, κρυµµένες γωνιές και εξέχουσες προσωπικότητες… Aυτή είναι η άγνωστη Αράχωβα… του χθες και του σήµερα, µέσα από µικρές και άκρως ενδιαφέρουσες ιστορίες!
Από την Τίτη Βελοπούλου Φωτό: Ελεάννα Κουρκουλοπούλου, Aρχείο * Το ρετρό υλικό είναι από το αρχείο του Λουκά Παπαλεξανδρή
*Ευχαριστούµε όλους όσοι εδώ και 10 χρόνια µοιράστηκαν µαζί µας τις πολύτιµες γνώσεις, τις εµπειρίες και τα βιώµατά τους κι έτσι γνωρίσαµε άγνωστες πτυχές ενός µοναδικού τόπου, του τόπου τους.
Αράχωβα
Η Αράχωβα δεν έγινε τυχαία ένας από τους πιο δηµοφιλείς προορισµούς της χώρας, καθώς είναι ένας τόπος πραγµατικά ευνοηµένος από την ιστορία. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές συνδέουν την Αράχωβα µε την οµηρική πόλη Ανεµώρεια, στους πρόποδες του Παρνασσού, ενώ για το σηµερινό της όνοµα δεν υπάρχει επίσηµη εκδοχή. Στα χρόνια της Eπανάστασης ήταν ήδη γνωστή ως «Ράχωβα», ονοµασία που, σύµφωνα µε µια ερµηνεία, προέρχεται από τις αρχαιοελληνικές λέξεις «ράχις» και «ωβάς» και δηλώνει οικιστική ένωση. Κάποιοι ιστορικοί θέλουν να προέρχεται από το «Οrechova» («orech+ova»), που στα σλάβικα σηµαίνει τόπος µε πολλές καρυδιές, ενώ µια τρίτη εκδοχή υποστηρίζει πως προέρχεται από συνδυασµό του ελληνικού «ράχις» και της σλαβικής κατάληξης «ova», που δηλώνει τόπο. Για όσους δεν το γνωρίζουν, τόσο η Αράχωβα όσο και ευρύτερη περιοχή ανήκαν στη Φωκίδα και εντάχθηκαν στα διοικητικά όρια της Βοιωτίας, µε πρωτεύουσα τη Λιβαδειά, στις 6/7/1899. Ο σηµερινός «καλλικρατικός» δήµος Αράχωβας, µε έδρα το Δίστοµο, αποτελείται από τους πρώην δήµους Αραχώβης και Διστόµου και την πρώην κοινότητα Αντίκυρας.
Λιβάδι
Ποιος δεν ξέρει το Λιβάδι; Αυτό όµως που ίσως πολλοί αγνοούν είναι ότι σε αυτό το οροπέδιο (υψόµετρο 1.200 µ.) µέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’70 υπήρχαν τα καλύβια των τσοπάνηδων, που έβοσκαν τα κοπάδια τους. Σταδιακά, ειδικά µε τη λειτουργία του χιονοδροµικού κέντρου, οι στάνες άρχισαν να δίνουν τη θέση τους σε φηµισµένες ταβέρνες, πολυτελή εξοχικά αλλά και πανέµορφα chalets! Tο Λιβάδι θεωρείται πλέον «προάστιο» της Αράχωβας, µε φυσικό κάλλος και δικό του φανατικό κοινό, που αναζητά στο αλπικό τοπίο µε τον χιονισµένο Παρνασσό την απόλυτη έκφραση των χειµερινών και όχι µόνο διακοπών…
Ρολόι ή «Η ώρα»
Σήµα κατατεθέν της Αράχωβας, το διάσηµο Ρολόι, γνωστό και ως «Η Ώρα», πέρασε από αρκετές… δοκιµασίες στην ιστορία του, µε πιο επώδυνες το σεισµό του 1870 και την ανατίναξη από τους Γερµανούς τον Μάρτιο του 1944. Πρώην καµπαναριό του µητροπολιτικού ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου, που χρονολογείται στον 18ο αι., οφείλει τη σηµερινή του µορφή, από το 1966, στον ηγούµενο της Μονής του Οσίου Λουκά Γρηγόριο Καµβασινό. To βράχο στον οποίο στέκεται οι ντόπιοι τον αποκαλούσαν «Τυριά», καθώς χρησίµευε ως φυσικό ψυγείο για τη φύλαξη τυριού! Σύµφωνα µε τους παλιούς, από εδώ έκανε ο ντελάλης όλες τις σηµαντικές ανακοινώσεις προς τους κατοίκους του χωριού… Τip: Το Ρολόι είναι επισκέψιµο και προσφέρει µοναδική θέα! Zητήστε τα κλειδιά από το Κ.Ε.Π. (στο δηµοτικό σχολείο)!
Άγαλµα του Καραϊσκάκη
Στη δυτική είσοδο του χωριού δεσπόζει το άγαλµα του Γεώργιου Καραϊσκάκη. Ο σπουδαίος αυτός ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης πέτυχε στην Αράχωβα µια από τις µεγαλύτερες νίκες του, συγκεκριµένα τον Νοέµβριο του 1826, όταν κατατρόπωσε το στρατό του Μουσταφάµπεη.
Κινηματογραφικό Σκηνικό
Ακόµα κι αν δεν πάει το µυαλό µας, η Αράχωβα έχει εµπνεύσει Έλληνες αλλά και ξένους κινηµατογραφιστές καθώς αποτελεί µέχρι σήµερα ένα σκηνικό που αποπνέει… γνήσια ελληνικότητα. Το «Βήµα» γράφει το 1958 για την περίφηµη ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη «Το τελευταίο ψέµα»: «Η γραφικότητα της Αράχωβας έχει καθαρά οργανική, δραµατική λειτουργία». Ως… πρωταγωνίστρια εµφανίζεται, επίσης, στο «Ματωµένο ηλιοβασίλεµα» (1959), την «Καραγκούνα» (1961), την «Κόρη της Πενταγιώτισσας» (1967) και τα «Πέτρινα Χρόνια» (1985), µε τελευταία… ερµηνεία το 1999, όταν ο Νίκος Παναγιωτόπουλος την επέλεξε για τα γυρίσµατα της ταινίας «Αυτή η νύχτα µένει»…
Πλατεία Παπαϊωάννου
Λίγα µέτρα πριν από τη µοντέρνα πιάτσα της Πλατείας Λάκκα, ένα άλλο «πόστο», αυτό µε τα παλιά παραδοσιακά καφενεία, ήταν η περαντζάδα µιας άλλης εποχής… Εκεί, δίπλα στις βρύσες, οι µεγαλύτερης ηλικίας θαµώνες γέµιζαν τα ποτήρια τους µε τσίπουρο, απολάµβαναν εκλεκτούς µεζέδες και αφηγούνταν ιστορίες για τον αγαπηµένο τους τόπο. Σήµερα µπορεί τα περισσότερα καφενεία να έχουν κλείσει, όµως µια γεύση από το σκηνικό της εποχής µπορούµε να πάρουµε από το καφενείο του Ζάµπα, που από το 1938 αποτελεί κλασική αξία!
Άγιος Ιωάννης
Η πιο παλιά εκκλησία της Αράχωβας είναι βυζαντινής προέλευσης και, µεταξύ άλλων, εντυπωσιάζει σε αυτή η –εξαιρετικά σπάνια– απεικόνιση του Σατανά.
Σοκάκια
Για να γνωρίσετε την αυθεντική Αράχωβα, αξίζει να… παραστρατήσετε λίγο από τον πολύβουο κεντρικό δρόµο και να χαθείτε χωρίς πυξίδα στα υπέροχα σοκάκια της µε τα πετρόχτιστα καλντερίµια και τα γραφικά σπίτια. Εκεί είναι που θα µυρίσετε πιο έντονα τον καπνό από τις καµινάδες, το τσίπουρο από τα ρακοκάζανα και τις ευωδιές από τις λιχουδιές που ετοιµάζουν οι νοικοκυρές στα σπιτικά τους… Έτσι µόνο θα καταλάβετε ότι, όσο κοσµοπολίτικη κι αν είναι η Αράχωβα, διατηρεί τη γνησιότητα και τη γραφικότητα ενός αυθεντικού ελληνικού χωριού!
Χιονοδρομικό Κέντρο
Η ιστορία του ξεκινά από το 1967, όταν η γαλλική εταιρεία Pechiney (Αλουµίνιον της Ελλάδος) τοποθέτησε τους πρώτους αναβατήρες στη Φτερόλακκα, δηµιουργώντας ένα υποτυπώδες χιονοδροµικό κέντρο. Μετά από 7 χρόνια, µια παρέα από Αθηναίους σκιέρ ιδρύει το Ski Club (ο Αθηναϊκός Όµιλος Φίλων Σκι) και τον Δεκέµβριο του ίδιου έτους εγκαινιάζεται, παρουσία του τότε πρωθυπουργού Κ. Καραµανλή, στον Γεροντόβραχο το πρώτο ιδιωτικής πρωτοβουλίας χιονοδροµικό στην Ελλάδα. Οι εγκαταστάσεις ήταν πρωτόγονες, µε ένα σαλέ 80 τ.µ. και ένα συρόµενο lift µήκους 300 µ., ο δρόµος εκχιονιζόταν από ένα νοικιασµένο γκρέιτερ και το πάρκιγκ ήταν µια λασπωµένη λακκούβα… Σχεδόν µια δεκαετία αργότερα µπήκαν τα… θεµέλια για την κατασκευή του σύγχρονου χιονοδροµικού.
Παρνασσός
Η Αράχωβα, τα άλλα γραφικά χωριά, ο ιερός χώρος των Δελφών, τα χιονοδροµικά κέντρα, όλα «ακουµπούν» πάνω στον κατάφυτο Παρνασσό! Με υψόµετρο που φτάνει τα 2.457 µ. (κορυφή Λιάκουρα), εκτείνεται στους νοµούς Βοιωτίας, Φθιώτιδας και Φωκίδας και… χάνεται στη σφαίρα του θρύλου. Ιερό βουνό του Απόλλωνα στην αρχαιότητα, υπήρξε ταυτόχρονα το… ελληνικό Αραράτ, αφού εδώ λέει ο µύθος ότι στάθηκε η κιβωτός του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, προγόνων του ελληνικού γένους, µετά τον Κατακλυσµό. Ο Παρνασσός πέρασε στο ταξιδιωτικό προσκήνιο µε την ανακήρυξη του Εθνικού Δρυµού το 1938 και, κυρίως, µε την ίδρυση του χιονοδροµικού κέντρου.
Λίμνη Πινίγουρα
Είναι από τις σπάνιες φωτογραφίες που δείχνουν το Λιβάδι µε µια υπέροχη λίµνη! Ένα… ελβετικό τοπίο, που δηµιουργείται µόνο όταν υπερχειλίζει ο ποταµός Τροιζηνίκος από τις έντονες βροχοπτώσεις και το λιώσιµο του χιονιού! Σπάνια εµφανίζεται πλέον, ενώ σκέψεις για τεχνητή λίµνη στην περιοχή έχουν µείνει στα συρτάρια…
Μνηµείο Εθνικής Αντίστασης
Στο δρόµο από Λιβαδειά για Αράχωβα, αξίζει να κάνετε µια στάση… στην ιστορία! Στην περιοχή Καρακόλιθος δεσπόζει το Μνηµείο της Εθνικής Αντίστασης. Στήθηκε εδώ για να θυµίζει τη θυσία 134 Ελλήνων που εκτελέστηκαν από τους Ναζί στις 24 Απριλίου 1944, σε αντίποινα για την επιτυχηµένη ενέδρα που είχαν στήσει στις δυνάµεις κατοχής οι αντάρτες που δρούσαν στην περιοχή του Παρνασσού.
Λαογραφικό Μουσείο
Στολίδι για την Αράχωβα, πρόκειται για ένα κτήριο χαρακτηριστικής αρχιτεκτονικής αλλά και µεγάλης ιστορίας, που µας ταξιδεύει πίσω στο 1830. Υπήρξε από τα πρώτα σχολεία που ιδρύθηκαν στην Ελλάδα µετά το 1821, µε πρωτοβουλία των κατοίκων, που έκαναν έρανο, ενώ και ο Ιωάννης Καποδίστριας έδωσε χρήµατα από τον κρατικό προϋπολογισµό! Ωστόσο, το 1910, µε δωρεά του Ανδρέα Συγγρού ιδρύθηκε νέο σχολείο. Το 2009 ανακηρύχθηκε διατηρητέο µνηµείο και αναστηλώθηκε, µε σκοπό να µετατραπεί σε Λαογραφικό Μουσείο της Αράχωβας, για την ανάδειξη, µεταξύ άλλων, της σπουδαίας αραχωβίτικης παράδοσης στην υφαντική τέχνη!
Πηγές Τριών Χαρίτων
Στην ιστορική κωµόπολη του Ορχοµενού, 44 χλµ. ανατολικά της Αράχωβας, συναντάµε το παραµυθένιο τοπίο των Πηγών των Τριών Χαρίτων, µε το καταπράσινο σκηνικό και τα κρυστάλλινα νερά. Οι Τρεις Χάριτες λατρεύονταν ιδιαίτερα στον αρχαίο Ορχοµενό. Σε αυτό το σηµείο, στα νερά του Μέλανα ποταµού βρίσκονται και τα εκτροφεία που παράγουν την καλύτερη πέστροφα στην Ελλάδα!
Ρακοκάζανα
Έχει παράδοση 160 χρόνων, δεν περιέχει γλυκάνισο και η παρασκευή του κάθε Νοέµβριο στα ρακοκάζανα βάζει τους Αραχωβίτες σε γιορτινό κλίµα. Γύρω από τους παραδοσιακούς άµβυκες (χτισµένα καζάνια), ειδικά τα παλιά χρόνια, στήνονταν τραπέζια µε φαγητά και ξεκινούσε ένα είδος συµποσίου, µε το τσίπουρο να ρέει… H µυσταγωγία πηγάζει από τη φωτιά που καίει ασίγαστη στον καµινόλακκο… Βρεθήκαµε σε ένα από τα τελευταία αυθεντικά καζάνια του χωριού και εκεί ο Κώστας Κορίτος µας µύησε στα µυστικά της απόσταξής του. Είναι αυτό το γλυκόπιοτο που απολαµβάνουµε στο Oίστρος by Aktida!
Πεζοπορία στο Αρχαίο Μονοπάτι
Εύκολη και βατή, η πεζοπορική οδός Δελφοί-Κωρύκειον Άντρον καλύπτει µια απόσταση περίπου 9 χλµ., που µπορεί κανείς να διανύσει σε 3,5 ώρες! Η διαδροµή, που πατάει πάνω στο αρχαίο λαξευτό µονοπάτι που ένωνε τον ιερό χώρο µε το Κωρύκειον Άντρον, ξεκινά από τον πλάτανο των Δελφών, διασχίζει το Κρόκι και συνεχίζει ανηφορικά µέχρι την είσοδο του σπηλαίου…
Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου
Αξίζει να ανηφορίσετε µέχρι την κορυφή του χωριού όπου δεσπόζει ο ναός του Αγ. Γεωργίου, προστάτη της Αράχωβας, όχι µόνο µε τη θρησκευτική έννοια αλλά και µε την ιστορική. Κατά την Τουρκοκρατία, και συγκεκριµένα κατά τη Μάχη της Αράχωβας, το 1826, η εκκλησία υπήρξε ορµητήριο του Γεώργιου Καραϊσκάκη, που αντιµετώπιζε τις τουρκικές δυνάµεις του Μουσταφά µπέη. Σύµφωνα µε το θρύλο, ένα πουρνάρι 3.000 ετών αποτέλεσε το κρησφύγετο του αγωνιστή! Στη βόρεια πλευρά του περιβόλου σώζονται µέχρι σήµερα οι πολεµίστρες που κατασκεύασε ο οπλαρχηγός για να ενισχύσει τις θέσεις του.
Κωρύκειον Άντρον
Στον δυτικό Παρνασσό και σε υψόµετρο 1.360 µ., δίπλα στον προϊστορικό οικισµό της Κουµούλας, υπάρχει ένα από τα πιο φηµισµένα σπήλαια, γνωστό από την Αρχαιότητα. Μάλιστα, ο Παυσανίας, που το επισκέφθηκε τον 1ο αιώνα µ.Χ., σηµειώνει πως «είναι το πιο αξιοθέατο από όλα τα σπήλαια που είδα». Η µυθολογία θέλει τη σπηλιά δώρο του θεού Απόλλωνα στις Κωρύκειες Νύµφες και έδρα των χρησµών της Πυθίας. Χάρη στο βάθος του, οι κάτοικοι το χρησιµοποιούσαν ως καταφύγιο από επιδροµείς, ενώ στα χρόνια της Επανάστασης κατέφυγε εκεί και ο Οδυσσέας Ανδρούτσος. Τµήµα του παραµένει ανεξερεύνητο, ωστόσο ο επισκέπτης µπορεί να δει εντυπωσιακούς σταλακτίτες και σταλαγµίτες (η στενή του είσοδος οδηγεί σε έναν τεράστιο θάλαµο µήκους 90 µ., ύψους 12 µ. και πλάτους 60 µ.)! Όσο για τη θέα στο Λιβάδι από εκεί ψηλά, απλώς κόβει την ανάσα!
Εγκάρσιος
Για να φτάσουµε µέχρι τον Αϊ-Γιώργη και να θαυµάσουµε την πανοραµική θέα, αρκεί να δοκιµάσουµε τους… καρδιακούς µας παλµούς στην ανηφορική οδό µε τα 264 σκαλοπάτια! Πρόκειται για τον περίφηµο Εγκάρσιο, το δρόµο που άνοιξε το 1927 µε την απειλή όπλου ο λήσταρχος Καραθανάσης, εφαρµόζοντας έναν πρωτότυπο και, όπως φάνηκε, ιδιαίτερα αποτελεσµατικό τρόπο… απαλλοτρίωσης για τη διάνοιξη του δρόµου που οδηγεί σήµερα στην κορυφή! Η θέα από ψηλά µας ανταµείβει κάθε φορά!
Όσιος Λουκάς
Αξίζει να διανύσετε 24 χλµ. από την Αράχωβα και να φτάσετε κοντά στο χωριό Στείρι, για να επισκεφθείτε τη Μονή Οσίου Λουκά, ένα πραγµατικό αριστούργηµα της βυζαντινής Τέχνης και Μνηµείο της Παγκόσµιας Πολιτιστικής Κληρονοµιάς της UNESCO! Το καθολικό του µοναστηριού, που ίδρυσε τον 10ο αιώνα ο ίδιος ο όσιος, είναι αρχιτεκτονικά ένα εξαιρετικό δείγµα του σταυροειδούς εγγεγραµµένου µε τρούλο, ενώ τα ψηφιδωτά του είναι συγκλονιστικά! Η τελειότητα των µορφών, όπως άλλωστε και το υπέροχο τοπίο του Ελικώνα που το περιβάλλει, προσφέρουν αγαλλίαση στην ψυχή! Επισκέψιµο Τρ.-Κυρ. 09:00-17:00. Είσοδος: €3. (Τ. 22670 22797)
Κεντρικός δρόµος
Ένας και µοναδικός είναι ο κεντρικός δρόµος του χωριού, και ποιος να το φανταστεί ότι αποτελεί µάλιστα τµήµα της Εθνικής Οδού Λιβαδειάς-Άµφισσας! Όµως δεν παύει να είναι όλα αυτά τα χρόνια µια ολοζώντανη περαντζάδα. Mε τις γραφικές ταβέρνες, τα µοντέρνα cafés, τις φανταχτερές βιτρίνες των εµπορικών καταστηµάτων, µονοπωλεί το ενδιαφέρον µας κάθε στιγµή της ηµέρας! Αφήστε το αυτοκίνητό σας σε κάποιο από τα parking, γιατί πολύ απλά δεν θα το ξαναχρειαστείτε, παρά µόνο για το χιονοδροµικό κέντρο και καµιά εξόρµηση στις γύρω περιοχές!
Πηγή:ARACHOVA MAGAZINE
Κατεβάστε το με ένα κλικ εδώ!
