Στο άκουσμα και μόνο «Ρώμη» οι περισσότεροι θα σκεφτούν παράλληλα «Αιώνια Πόλη». Είναι αλήθεια ότι ακόμη και σήμερα υπάρχουν και χρησιμοποιούνται στην ιταλική πρωτεύουσα κτήρια ή και εκσυγχρονισμένες οδικές αρτηρίες που είχαν κατασκευάσει οι Αρχαίοι Ρωμαίοι, αλλά αυτό κάνει την πόλη Αιώνια; Η έννοια Αιώνια Πόλη είναι βαθιά ριζωμένη και συνυφασμένη με τη Ρώμη, αλλά πώς προέκυψε;
Η «Αιώνια Πόλη» (στα ιταλικά, «La Città Eterna») που αναφέρεται στη Ρώμη χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες και (όπως οι δρόμοι) μπορεί να εντοπιστεί στην αρχαιότητα. Ωστόσο, η ακριβής προέλευση του χαρακτηρισμού είναι στην ουσία άγνωστη. Λέγεται ότι ένας άνθρωπος -σε αυτή την περίπτωση ένας ποιητής— απλώς σκέφτηκε να αποκαλέσει τη Ρώμη «την αιώνια πόλη» και το έγραψε για να το επαναλάβουν άλλοι. Και έτσι έγινε. Ωστόσο, η υπόλοιπη ιστορία είναι λίγο πιο περίπλοκη. Ίσως το πιο άπιαστο ερώτημα είναι το πιο ενδιαφέρον: Πώς η αιώνια πόλη έγινε το αιώνιο επίθετο της Ρώμης;
Η φράση έχει χρησιμοποιηθεί από διάφορους ποιητές, συγγραφείς και ιστορικούς σε όλη την ιστορία σε μια προσπάθεια να συλλάβει τη διαρκή ουσία της κληρονομιάς της Ρώμης και τη σημαντική ιστορική, πολιτιστική και πνευματική παγκόσμια συνεισφορά της.
Ο ποιητής Tibullus πιστώνεται από πολλούς μελετητές ως ο πρώτος που αναφέρθηκε στη Ρώμη ως «Urbs Aeterna», που μεταφράζεται από τα λατινικά σε «αιώνια πόλη». Αυτό το όνομα πρέπει να είχε απήχηση στους Ρωμαίους επειδή ποιητές όπως ο Βιργίλιος και ο Οβίδιος συνέχισαν με το μοτίβο της Ρώμης ως μόνιμη πόλη στα αντίστοιχα έργα τους.
Στην «Αινειάδα» (29-19 π.Χ.), ένα έπος του Βιργίλιου, ο ποιητής περιγράφει τη Ρώμη ως εξής: «Imeprium sine fine», που μεταφράζεται στα αγγλικά ως «μια αυτοκρατορία χωρίς τέλος». Αυτή η περήφανη στάση απέναντι στην πόλη σε αυτή τη φράση πιστεύεται ότι προέρχεται από τους πολίτες που νιώθουν ότι ακόμα κι αν οι αυτοκρατορίες ανέβαιναν και έπεφταν, η πόλη θα διαρκούσε για πάντα. Χιλιάδες χρόνια αργότερα, το όνομα και η πόλη -μαζί με την ποίηση και τις ιστορίες που συνδέονται με αυτό- έχουν αντέξει.
Αρκετοί ακόμα συγγραφείς και ποιητές έχουν αναφερθεί στη Ρώμη ως η Αιώνια Πόλη σε όλη την ιστορία. Μερικά παραδείγματα:
- Percy Bysshe Shelley : Ο Άγγλος ρομαντικός ποιητής Percy Bysshe Shelley, στο ποίημά του «Adonais» (1821), αναφέρεται στη Ρώμη ως «Αιώνια Πόλη» και διερευνά θέματα ομορφιάς και θνητότητας.
- Οβίδιος : Ο Ρωμαίος ποιητής Οβίδιος, στο έργο του «Tristia» (8 μ.Χ.), αποκαλεί τη Ρώμη «Urbs Aeterna» (Αιώνια Πόλη) και τονίζει την αιώνια παρουσία της.
- Henry Wadsworth Longfellow: Ο Αμερικανός ποιητής Henry Wadsworth Longfellow, στο ποίημά του «The Bells of Rome» (1865), περιγράφει τη Ρώμη ως την «Αιώνια Πόλη» και αποτυπώνει τη διαχρονική γοητεία της.
- Λόρδος Μπάιρον : Ο διάσημος Άγγλος ποιητής Λόρδος Μπάιρον, στο ποίημά του «Το προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ» (1812-1818), αναφέρεται στη Ρώμη ως «Αιώνια Πόλη» και απεικονίζει το μεγαλείο και την ιστορική της σημασία.
- Robert Browning: Ο Άγγλος ποιητής Robert Browning, στο ποίημά του «The Bishop Orders His Tomb at Saint Praxed’s Church» (1845), αναφέρει τη Ρώμη ως την «Αιώνια Πόλη» και παραπέμπει στο διαρκές μεγαλείο της.
- Nathaniel Hawthorne: Ο Αμερικανός μυθιστοριογράφος Nathaniel Hawthorne, στο βιβλίο του «The Marble Faun» (1860), αναφέρεται στη Ρώμη ως την «Αιώνια Πόλη» και εμβαθύνει στον ιστορικό και καλλιτεχνικό της πλούτο.
- Gabriele D’Annunzio : Ο Ιταλός ποιητής και συγγραφέας Gabriele D’Annunzio, στα έργα του όπως το «Roma Redenta» (1909), απεικονίζει τη Ρώμη ως την «Città Eterna» και εμβαθύνει στην ιστορική και πολιτιστική της σημασία.
Αν και οι άνθρωποι μπορεί να υπήρχαν στην περιοχή που είναι τώρα γνωστή ως Ρώμη πριν από 5.000 χρόνια, οι περισσότεροι μελετητές σημειώνουν το 753 π.Χ. ως την ημερομηνία ίδρυσης της Αιώνιας Πόλης. Μέχρι το 500 π.Χ., η περιοχή ήταν μια μικρή πόλη-κράτος μέσα σε μια ανερχόμενη αυτοκρατορία. Το αποκορύφωμά της μπορεί να ήταν τον πρώτο αιώνα, όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κάλυπτε περιοχές από τη σύγχρονη Βρετανία μέχρι την Αίγυπτο, μαζί με τη Μεσόγειο. Τα υπόλοιπα, όπως λένε, είναι ιστορία.
Μπορεί η ιστορία να είναι λίγο περίπλοκη για το πώς και γιατί η Ρώμη χαρακτηρίστηκε Αιώνια Πόλη αλλά το γεγονός ότι αυτό εξακολουθεί να λέγεται, ίσως οφείλεται στο ότι διατηρεί την ιστορία και τον πολιτισμό της ακόμα και την όψη της, ενώ βυθίζεται στη σύγχρονη κουζίνα, τέχνη και πολιτισμό. Ακόμη και η ξεθωριασμένη ομορφιά της κόβει την ανάσα – και αν μια πόλη μπορεί να γεράσει με χάρη, τότε σίγουρα πρέπει να είναι «αιώνια».
Όχι μόνο «La Città Eterna» αλλά και «Caput Mundi»
Αλλά η Ρώμη δεν είναι γνωστή μόνο ως η Αιώνια Πόλη. Η Ρώμη ήταν (και είναι) επίσης γνωστή ως Caput Mundi δηλαδή η πρωτεύουσα του κόσμου. Μάλιστα ορισμένοι Ρωμαίοι εξακολουθούν να θεωρούν ότι αυτό είναι αλήθεια, ακόμα κι αν η αυτοκρατορία έχει ξεθωριάσει εδώ και καιρό.
Το “Caput Mundi” είναι μια λατινική φράση που μεταφράζεται σε “Πρωτεύουσα του Κόσμου” ή “Κεφάλι του Κόσμου”. Η φράση αντανακλά την αντίληψη ότι η Ρώμη, ως πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και αργότερα ως παγκόσμιο κέντρο ισχύος και επιρροής, κατείχε ηγετική θέση στον αρχαίο κόσμο.
Κατά τη διάρκεια της ακμής της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η Ρώμη θεωρούνταν το κέντρο του πολιτισμένου κόσμου. Η φράση «Caput Mundi» συνέλαβε την ιδέα ότι η Ρώμη, με την τεράστια αυτοκρατορία και την κυριαρχία της, άσκησε τον έλεγχο σε ένα σημαντικό μέρος του γνωστού κόσμου. Η έννοια της Ρώμης ως «Caput Mundi» αντανακλούσε επίσης τον κεντρικό ρόλο της πόλης στη διακυβέρνηση, τη διοίκηση, το εμπόριο και τις πολιτιστικές ανταλλαγές. Χρησιμοποίησε ως χωνευτήρι διαφορετικών λαών, ιδεών και παραδόσεων από όλη την τεράστια αυτοκρατορία. Η επιρροή της Ρώμης επεκτάθηκε πέρα από τα σύνορά της, διαμορφώνοντας το πολιτικό και πολιτιστικό τοπίο του αρχαίου κόσμου.
Αιώνια ή μη, «Πρωτεύουσα του κόσμου» ή όχι, η Ρώμη ήταν και είναι σημείο αναφοράς των απανταχού ταξιδιωτών.
Δείτε επίσης
