Η αρχαία φόρμουλα της εξουσίας κρύβεται μέσα σε πιόνια στολισμένα με ρουμπίνια και ζαφείρια. Όποιος έχει στην κατοχή του το Σκάκι του Μονγκλάν, το δώρο μιας ομάδας Μαυριτανών σοφών προς τον βασιλιά Καρλομάγνο, θα αποκτήσει εξουσία και δύναμη που δεν είχε ονειρευτεί ποτέ… Μια περιπέτεια με δράση, γρίφους, ταξίδι στα σύνορα Αλγερίας-Μαυριτανίας και πισωγυρίσματα από τον 16ο στον 21ο αιώνα. Μια αδιάλειπτη πορεία προς την ένωση των διασκορπισμένων στα πέρατα της γης κομματιών ενός «μαγικού παιχνιδιού» που πραγματεύεται η Catherine Neville στο best seller «Οχτώ». Όσο για εμάς, θα σταθούμε μόνο στον προορισμό… Η νέα ταξιδιωτική «διαστροφή» μας έχει όνομα: Μαυριτανία.
ΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑ…
Τα αρχιτεκτονικά αριστουργήματα της Ανδαλουσίας και της πορτογαλικής Algarve, κάστρα με έκδηλες τις ανατολίτικες επιρροές, αποδίδονται στους Μαυριτανούς, τους κατακτητές της Ιβηρικής Χερσονήσου τον 8ο αιώνα μ.Χ. Αν και σήμερα το επίθετο αναφέρεται στους κατοίκους της ομώνυμης χώρας, στο παρελθόν χαρακτήριζε όλους όσοι έμεναν στην ευρύτερη περιοχή της βόρειας Αφρικής: εξισλαμισθέντες Βέρβερους και Άραβες, Μαροκινούς, Τυνήσιους και Αλγερινούς, που εγκατέλειψαν τις εστίες τους με σκοπό να εξουσιάσουν την Ευρώπη.
Οι νεότεροι χρόνοι βρίσκουν τη Μαυριτανία να τελεί υπό γαλλική κυριαρχία, όμως το 1960, οπότε έληξε η περίοδος της αποικιοκρατίας, απέκτησε πλήρη ανεξαρτησία. Έκτοτε, η χώρα παρουσιάζει δείγματα καλής γειτονίας στα ανατολικά και νοτιοανατολικά με το Μάλι, στα βόρεια με την Αλγερία, αλλά και με τη Σενεγάλη στα νότια. Ωστόσο, ξέχασε για λίγο τους καλούς της τρόπους, καθώς -όπως και το Μαρόκο στο βορρά- διεκδίκησε τμήμα της δυτικής Σαχάρας το 1976. Το Nouakchott στα δυτικά παράλια κρίθηκε κατάλληλο για να λάβει τη μορφή σύγχρονου αστικού κέντρου, κι έγινε πρωτεύουσα της Ισλαμικής Δημοκρατίας της Μαυριτανίας. Αρκετά με το παρελθόν, όμως, δεν νομίζετε; Το παρόν είναι ακόμα πιο συναρπαστικό!
ΟΙ ΠΥΛΕΣ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ
Με απευθείας πτήση από το Παρίσι και charter του εθνικού αερομεταφορέα Air Mauritanie φτάνουμε στο Atar, πρωτεύουσα της επαρχίας Adrar. Η δεύτερη, μετά το Nouakchott, πιο αναπτυσσόμενη πόλη της Μαυριτανίας, όπου φιλοξενούνται στοιχειώδη καταλύματα, εστιατόρια και, φυσικά, το μικρό αεροδρόμιο, είναι σταθμός του ράλι Paris-Dakar. Εκεί παίρνουμε μια πρώτη γεύση τού «τι εστί έρημος». Ο δυνατός αέρας και η ζέστη μάς υποδεικνύουν το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει όποιος πατάει το πόδι του εδώ: να αγοράσει σαρίκι. Φοράμε, λοιπόν, το cheche και μπαίνουμε για τα καλά στο κλίμα.
Εντύπωση μάς προκαλούν οι πολλές Mercedes -πραγματικά πολλές (!)- αφού είναι από τα ελάχιστα αυτοκίνητα που αντεπεξέρχονται στις αντίξοες συνθήκες. Αλλά και τα σπίτια δεν θα μπορούσαν να μας αφήσουν αδιάφορους· αλλού μικρά σαν σπιρτόκουτα, αλλού αχυροκαλύβες, αλλού κυλινδρικές πέτρινες κατασκευές. Συγκεκριμένη αρχιτεκτονική στη Μαυριτανία δεν υπάρχει. Μόνο η khaima (σκηνή) αποτελεί τυπικό στοιχείο δόμησης, καθώς οι κάτοικοι χτίζουν τα φτωχικά τους, στην κυριολεξία, ανάλογα με τα χρήματα που διαθέτουν.
Η παραμονή μας στο Atar ολιγόλεπτη, καθώς τα καλύτερα βρίσκονται στο Chinguetti. Αυτό το χωριό, χτισμένο ανάμεσα σε χιλιάδες αμμόλοφους σχήματος «croissant», «αναγκασμένο» να υπόκειται στη σφοδρότητα του ζριχάτ (βόρειου-βορειοανατολικού ανέμου που εμφανίζεται στα τέλη Φεβρουαρίου), είναι μια από τις πιο παλιές περιοχές της Μαυριτανίας… Ήδη ο πρώτος, αρχαίος οικισμός του 800 μ.Χ., σημαντικότατος κόμβος εμπορίου ανάμεσα στον αραβικό κόσμο και τη δυτική Αφρική, αφανίστηκε μία φορά, καθώς καλύφθηκε από εκατομμύρια «χρυσούς» κόκκους. Ωστόσο, οι ντόπιοι δεν το έβαλαν κάτω· ξαναέχτισαν τα δικά τους «παλάτια» από το μηδέν, προφύλαξαν σθεναρά ανεκτίμητης αξίας χειρόγραφα σε οικογενειακές βιβλιοθήκες, ενώ η UNESCO συμπεριέλαβε τον τόπο στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η άμμος, όμως, δεν αστειεύεται… Η 7η ιερότερη μουσουλμανική πόλη μετά τη Μέκκα απειλείται ξανά από τις αμμοθύελλες, οι κάτοικοι ξυπνούν «θαμμένοι» μέσα στα σπίτια τους και αναγνωρίζουν ως μόνη λύση την εγκατάλειψη. Φευ!
Στο Chinguetti, την «Πύλη των Οάσεων», είδαμε και τα… rent a camel! Ναι, καλά διαβάσατε! Rent a camel ή, αλλιώς, το μεταφορικό μέσο που θα σας βγάλει ασπροπρόσωπους στην έρημο. Ποιο άλλο ζώο τρέφεται από το λίπος που αποθηκεύει στην καμπούρα του; Ποιο άλλο οσμίζεται το νερό και τα πηγάδια από χιλιόμετρα, οδηγώντας εκεί τα καραβάνια; Κανένα εκτός από τις καμήλες, γι’ αυτό και ο τουρισμός του οροπεδίου του Adrar στηρίχθηκε πάνω τους. Το ίδιο κυριολεκτικά κάνουμε κι εμείς, πορευόμενοι προς τα άτυπα θέρετρα των πρέσβεων και των «πρωτευουσιάνων»…
ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ ΔΡΟΣΙΑΣ
Για τους ντόπιους, οάσεις θεωρούνται μόνο όσες διαθέτουν χουρμαδιές με βρώσιμους καρπούς· διαφορετικά, δεν συντρέχει λόγος εκμετάλλευσης, άρα το οικονομικό όφελος είναι μηδενικό. Πληροφοριακά, το ήμισυ των καρποφόρων δέντρων της χώρας εντοπίζεται στο οροπέδιο του Adrar.
Το καραβάνι μας έχει «μυριστεί» την όαση Terjit, τη μεγαλύτερη και πιο καλοσυντηρημένη του οροπεδίου. «Στρατοπεδεύουμε» σε μια από τις τέσσερις οργανωμένες πανσιόν και νιώθουμε πως είμαστε «σ’ άλλη γη, σ’ άλλα μέρη». Δίπλα σε βράχους, απ’ όπου αναβλύζει πεντακάθαρο πόσιμο νερό, και κάτω από τον ίσκιο των φυλλωσιών, η θερμοκρασία είναι πολύ χαμηλή· χρειαζόμαστε ζακέτα!
Στην όαση Mairhet κάποιοι δεν πτοούνται και με την πρώτη ευκαιρία κάνουν μια βουτιά στα παγωμένα νερά του μικρού ποταμιού που σχηματίζεται. Η όρεξη ανοίγει και η ταγκελά (ψωμί πλακέ σχήματος που ψήνεται στη θράκα) σταματά το όποιο επίμονο γουργούρισμα! Ακολουθεί η kessra, ένα πλήρες γεύμα από κομμάτια ταγκελά με πατάτες και κατσικίσιο κρέας. Στη συνέχεια, Μαυριτανές με παραδοσιακές ενδυμασίες εμφανίζονται από το πουθενά και στήνουν καρτέρι έξω από τη σκηνή μας, αραδιάζοντας με προσοχή πλεκτά βραχιόλια, χάντρες αλλά και αιχμές βελών από πυρόλιθο. Τα τελευταία κάποτε ανήκαν σε κυνηγούς της νεολιθικής εποχής, όμως σήμερα, αν και απαγορευμένα, γίνονται σουβενίρ «made in Mauritania»! Εμείς δεν υποκύπτουμε στον πειρασμό και επιλέγουμε για τουριστικό ενθύμιο τις αναμνήσεις μας…
