Η ορεινή Αρκαδία είναι, εδώ και αρκετά χρόνια, μια περιοχή που προσελκύει πολλούς έλληνες και ξένους τουρίστες, ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα του χειμώνα. Βλέπετε, το μαγευτικό και καταπράσινο ορεινό της τοπίο ήταν και είναι κοντινός πειρασμός τις κρύες μέρες του χειμώνα. Αν προσθέσετε σ’ αυτά το χιονοδρομικό κέντρο, το καλό φαγητό και τους πετρόκτιστους ξενώνες, που ξεπροβάλλουν σχεδόν σε κάθε χωριουδάκι της, τότε θα δείτε πως η εξέλιξη αυτή ήταν αναμενόμενη.
Σε μια απόσταση περίπου 2,5 ωρών από την Αθήνα, η ορεινή Αρκαδία έχει εξελιχθεί σε έναν από τους πιο must χειμερινούς τουριστικούς προορισμούς. Η Ελλάδα βέβαια -προς το παρόν- δεν απολαμβάνει ιδιαίτερης ανάπτυξης σε αυτού του είδους τον τουρισμό, αν και θα έπρεπε λόγω του κλίματος και της γεωλογικής διαμόρφωσης της χώρας μας. Υπάρχουν όμως πολλές περιοχές που έχουν καταφέρει να ξεπεράσουν τα όποια προβλήματα γεννάει αυτή η πολιτική (ή συλλογιστική) και να γίνουν δημοφιλείς προορισμοί.
Η ορεινή Αρκαδία είναι μία από αυτές τις περιοχές. Η Βυτίνα, ηΔημητσάνα, η Στεμνίτσα και τα Λαγκάδια μαζί με κάποια μικρότερα χωριά προσελκύουν χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο, είτε για Σαββατοκύριακα είτε και για ημερήσιες εκδρομές.
ΒΥΤΙΝΑ
Η Βυτίνα είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.033 μ. στους πρόποδες του Μαίναλου. Απέχει 44 χλμ. από τηνΤρίπολη, στο δρόμο προς την Ολυμπία. Λόγω του υγιεινού της κλίματος, αποτελούσε τόπο αποθεραπείας ατόμων με νοσήματα θώρακος μέχρι το 1940. Μάλιστα διέθετε δύο σανατόρια, την Ιθώμη στην πλαγιά Μαίναλου και τη Μάνα του Στρατιώτου κοντά στα Μαγούλιανα. Για το λόγο αυτό είχε γίνει γνωστή σε όλη την Ελλάδα και πολλοί την επέλεγαν για τις καλοκαιρινές ή τις χειμερινές διακοπές τους.
Η ιστορία της πόλης ξεκινάει από πολύ παλιά, κάπου στο 350 μ.Χ. Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας και της επανάστασης έπαιξε σημαντικό ρόλο, αφού τροφοδοτούσε με ψωμί τον ελληνικό στρατό. Γι’ αυτό ο Ιμπραήμ πυρπόλησε την Κάτω Βυτίνα επτά φορές καταστρέφοντάς την ολοκληρωτικά. Αργότερα, η Βυτίναξαναγεννήθηκε μέσα από τις στάχτες της από τους κάτοικους που διασώθηκαν και πήρε τη σημερινή της μορφή.
Στα χρόνια που ακολούθησαν και για τους λόγους που προαναφέραμε, στη Βυτίνα σημειώθηκε μεγάλη ανάπτυξη και έγινε το εμπορικό κέντρο ολόκληρης της περιοχής, όπου άκμασαν τοπικές βιοτεχνίες. Τα τελευταία χρόνια, αν και γνώρισε οικονομική παρακμή λόγω της φυγής των κατοίκων που αναζήτησαν μια καλύτερη τύχη στις πόλεις, παρατηρείται στην περιοχή καλπάζουσα οικοδομική δραστηριότητα και τουριστική ανάπτυξη. Έχουν χτιστεί αρκετά ξενοδοχεία και ξενώνες, αυξήθηκαν τα καταστήματα, ενώ ανακαινίζονται πολλά από τα παλαιότερα σπίτια για να χρησιμοποιηθούν είτε ως εξοχικές κατοικίες είτε ως καταλύματα.
Στην κεντρική πλατεία της δεσπόζει η πετρόκτιστη εκκλησία του Αγίου Τρύφωνα. Πρόκειται για αξιόλογο δείγμα τοπικής αρχιτεκτονικής, αφού χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή της το φημισμένο τοπικό μαύρο μάρμαρο. Δίπλα της διακρίνεται το Δημαρχείο, ενώ γύρω της υπάρχουν οι περισσότερες ταβέρνες, καφετέριες, αλλά και καταστήματα με τοπικά προϊόντα, όπως γαλακτοκομικά, ζυμαρικά, μέλι, βότανα, καρύδια και προϊόντα τοπικής ξυλοτεχνίας. Άλλωστε, η Βυτίνα φημίζεται για τα αγνά γαλακτοκομικά της προϊόντα και βέβαια το μέλι από κωνοφόρα δέντρα.
Με ορμητήριο τη Βυτίνα μπορείτε να ακολουθήσετε πολλές διαδρομές. Το χειμώνα ο πιο διάσημος προορισμός είναι το χιονοδρομικό κέντρο της Οστρακίνας, που γεμίζει από δεινούς σκιέρ ή απλούς παρατηρητές. Επίσης, μην αμελήσετε μια επίσκεψη -έστω και μόνο για τη διαδρομή- στα ιστορικά μοναστήρια της Κερνίτσας και των Αγίων Θεοδώρων. Τέλος, πηγαίνοντας προς την Ελάτη, σίγουρα θα σας κερδίσει η ομορφιά των τοπίων.
ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ
Η Δημητσάνα είναι ένα τυπικό δείγμα αρκαδικής αρχιτεκτονικής. Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.000 μ. και έχει θέα προς τον κάμπο της Μεγαλόπολης και τον Ταΰγετο. Στους δρόμους και τα σοκάκια της διακρίνονται ακόμα ζωντανά τα σημάδια της πλούσιας ιστορίας της περιοχής και της οικονομικής ανάπτυξης που γνώρισε στο παρελθόν.
Όπως όλες τις πόλεις και τα χωριά της περιοχής, έτσι και η Δημητσάνα σημαδεύτηκε από την τουρκοκρατία και την επανάσταση, ενώ συνέδεσε το όνομά της με τον αγώνα για την ελευθερία. Για του λόγου το αληθές, υπενθυμίζουμε πως εδώ γεννήθηκε ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄ και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός. Σήμερα, το σπίτι του Γρηγορίου του Ε΄ έχει αναπαλαιωθεί και στα δωμάτιά του λειτουργεί το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μητρόπολης Γόρτυνος, παρουσιάζοντας τη ζωή του Πατριάρχη.
Η Δημητσάνα, με την υδροκίνηση ως κινητήρια δύναμη της οικονομίας, γνώρισε μεγάλη ακμή από το 18ο αι. και μετά. Το φαράγγι του ποταμού Λούσιου, η διαμόρφωση του εδάφους και η δύναμη του νερού την κατέστησαν σημαντικό εμπορικό κέντρο της περιοχής με αλευρόμυλους, ειδικές τεχνικές βυρσοδεψίας, υδραυλικά πριονιστήρια, νεροτριβές για την επεξεργασία του μαλλιού, αλλά και μπαρουτόμυλους, που δούλευαν ασταμάτητα εφοδιάζοντας με μπαρούτι τους επαναστάτες.
Όλη η ιστορία της περιοχής είναι συνδεδεμένη με την υδροκίνηση και είναι επιτακτική μια επίσκεψη στο πρωτότυπο Μουσείο Υδροκίνησης, που παρουσιάζει και εξηγεί όλες τις εφαρμογές της. Μάλιστα, οι περισσότεροι μύλοι έχουν αναπαλαιωθεί και επαναλειτουργούν για να μπορούν οι επισκέπτες να έχουν μια πλήρη εικόνα εκείνης της εποχής και της τεχνικής που εφάρμοζαν.
Κάτω από το μουσείο η θέα στο φαράγγι του Λούσιου είναι μαγευτική, ενώ από την περιοχή δεν λείπουν ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία. Ακολουθήστε το δρόμο προς τη Μονή Φιλοσόφου, τη Μονή του Τιμίου Προδρόμου, που είναι κρεμασμένη σε ένα βράχο πάνω από το Λούσιο, αλλά και τη Μονή της Παναγίας των Αιμυαλών. Για τους φίλους της πεζοπορίας και τους φυσιολάτρες υπάρχει ένα μονοπάτι που συνδέει τις δυο πρώτες μονές και διασχίζει το φαράγγι. Για τη διαδρομή αυτή θα χρειαστείτε 1-2 ώρες, αλλά δεν θα το μετανιώσετε, γιατί το τοπίο είναι πραγματικά υπέροχο.
ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ
Πρόκειται για ένα γραφικό ορεινό χωριό που ακολούθησε τη λαμπρή ιστορία της ευρύτερης περιοχής της ορεινής Αρκαδίας, έχοντας μάλιστα πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτή, καθώς διεκδικεί τον τίτλο της πρώτης πρωτεύουσας της επαναστατημένης Ελλάδας και της έδρας του πρώτου Κοινοβουλίου της χώρας. Εδώ τοποθετείται η έδρα της πρώτης Πελοποννησιακής Γερουσίας, που συνεδρίασε στη Μονή της Ζωοδόχου Πηγής κοντά στο χωριό.
Είναι κι αυτή χτισμένη αμφιθεατρικά στις πλαγιές του Μαινάλου σε υψόμετρο 1.100 μέτρων. Σήμερα, αρκετές ταβέρνες και εστιατόρια στην κεντρική της πλατεία, ακολουθώντας τις επιταγές της εποχής για χειμερινή τουριστική ανάπτυξη, λειτουργούν χειμώνα-καλοκαίρι.
Ως τον 7ο αι. η Στεμνίτσα ονομάζεται Υψούς και μετονομάζεται σε Στεμνίτσα -δασώδης περιοχή στα Σλάβικα- από τους Σλάβους, που κάποτε την κατακτούν. Αργότερα θα ακολουθήσουν Φράγκοι και Τούρκοι που σηματοδοτούν και την περίοδο της ακμής της. Το ορεινό και δύσβατο έδαφός της παίζει καταλυτικό ρόλο στα χρόνια της τουρκοκρατίας, αφού πολλές εύπορες οικογένειες της εποχής μετακομίζουν εκεί, για να αποφύγουν τους κινδύνους της εποχής. Οι πολλές, αξιόλογες μεταβυζαντινές εκκλησίες που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή της Στεμνίτσας (περίπου 20 στον αριθμό) συνδέονται με πολλές από αυτές τις ονομαστές οικογένειες. Ξεχωρίζουν η Ζωοδόχος Πηγή του 15ου, ο Άγιος Νικόλαος του 14ου και η Παναγιά η Μπαφέρω του 12ου αιώνα.
Αξίζει να σημειωθεί πως στα χρόνια του Βυζαντίου η τέχνη της κατασκευής καμπανών και η τέχνη των «κανταράδων» (έφτιαχναν καντάρια και ζυγαριές) άκμασε στην περιοχή, όπως και εκείνες της χρυσοχοΐας και της αργυροτεχνίας. Σχολή Αργυροχρυσοχοΐας υπάρχει ακόμα και σήμερα στη Στεμνίτσα, ενώ θα βρείτε αρκετά καταστήματα που εμπορεύονται τοπικά χειροτεχνήματα.
Κατά την επίσκεψή σας στη Στεμνίτσα, μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το λαογραφικό-ιστορικό μουσείο που στεγάζεται στο αναπαλαιωμένο αρχοντικό Χατζή (δαπάνη οικογένειας Αγγελοπούλου). Στο μουσείο, εκτός από τις συλλογές εργαλείων, οικιακών αντικειμένων και τοπικών φορεσιών, θα δείτε σπάνιες αναπαραστάσεις εργαστηρίων παραδοσιακών επαγγελμάτων. Φημισμένα, τέλος, είναι τα γλυκά τηςΣτεμνίτσας (μπουρέκια και δίπλες), καθώς και τα ζυμαρικά της.
ΛΑΓΚΑΔΙΑ
Χτισμένα στις πλαγιές του Μαίναλου, τα Λαγκάδια εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη από τη πρώτη στιγμή που τα διακρίνει στο δρόμο που οδηγεί από τη Τρίπολη προς τον Πύργο. Πρόκειται για ένα από τα ομορφότερα χωριά της Αρκαδίας. Χαρακτηρισμένο από πολλούς ως «πέτρινο κομψοτέχνημα» από διώροφα και τριώροφα σπίτια χτισμένα αμφιθεατρικά σε ένα επιβλητικό ορεινό τοπίο.
Λόγω της ιδιομορφίας της περιοχής, τα Λαγκάδια ανέπτυξαν τις τεχνικές της πέτρας αλλά και της οικοδόμησης, γεννώντας τους φημισμένους σε όλη την Ελλάδα Λαγκαδιανούς μαστόρους. Η κεντρική πλατεία του χωριού με τα καφενεία, τα εστιατόρια και τα πλατάνια δεσπόζει στο χείλος του γκρεμού προσφέροντας μαγευτική θέα στα βουνά.
Πέρα από αυτό, τα Λαγκάδια, όπως και τα υπόλοιπα χωριά της περιοχής, λόγω της ορεινής και δύσβατης θέσης τους πρωτοστάτησαν στον αγώνα της απελευθέρωσης από τους Τούρκους, με συνέπεια η εποχή εκείνη να σημαδέψει την ιστορία τους. Η πλατεία των Ηρώων, στο κέντρο του χωριού, με τη στήλη των πεσόντων θυμίζει τη συμμετοχή των κατοίκων στους εθνικούς αγώνες.
Μετά την επανάσταση, τα Λαγκάδια γνώρισαν άνθιση και έφτασαν να έχουν πάνω από 6.000 κατοίκους, οι οποίοι ασχολούνταν με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και βέβαια με τις παραδοσιακές τεχνικές επεξεργασίας της πέτρας. Υπήρξε μάλιστα η δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της Αρκαδίας -μετά την Τρίπολη- γεγονός που υποδηλώνει την εντυπωσιακή της ακμή. Όμως, κατά τον 20ό αιώνα η μετακίνηση του πληθυσμού στις πόλεις ερήμωσε την περιοχή και «μαράζωσε» την οικονομία της. Σήμερα ο αριθμός των μόνιμων κατοίκων σταΛαγκάδια δεν ξεπερνά τους 800, αν και η τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, σταδιακά φέρνει πίσω αρκετούς που αποφασίζουν να επενδύσουν στον χειμερινό τουρισμό και να αφήσουν τις πολύβουες πόλεις.
Λόγω της μεγάλης ιστορίας τους, τα Λαγκάδια διαθέτουν πολλά αξιοθέατα, όπως το σπίτι των Δεληγιάννηδων -που πρωτοστάτησαν στον αγώνα του ’21- και τις παλιές εκκλησίες των Αγίων Ταξιαρχών, στην πλατεία των Ηρώων, και των Αγίων Αποστόλων, που χαρακτηρίζονται από τα ιδιότυπα καμπαναριά τους. Επιβλητικό είναι και το πετρόκτιστο κτήριο του γυμνασίου, που υψώνεται πάνω από την κεντρική πλατεία του χωριού.
Πέρα από τα αξιοθέατα, τα Λαγκάδια διαθέτουν αρκετά καταλύματα, αλλά και καταστήματα που εμπορεύονται τοπικά προϊόντα, όπως παραδοσιακά υφαντά, ζυμαρικά, γλυκά και προϊόντα ξυλοτεχνίας.
Κατά τη διαμονή σας στο γραφικό χωριό, μην παραλείψετε να οργανώσετε κοντινές εκδρομές προς το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, αλλά και το Καλονέρι, όπου βρίσκονται οι πηγές του Λούσιου.
Η ορεινή Αρκαδία είναι σίγουρα μία από τις ομορφότερες περιοχές της Ελλάδας. Ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Το μαγευτικό, καταπράσινο ορεινό της τοπίο κερδίζει από την πρώτη στιγμή κάθε επισκέπτη και τον προσκαλεί να την ξαναεπισκεφθεί. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο που η περιοχή από τα αρχαία κιόλας χρόνια είχε μαγέψει με τις ομορφιές της όποιον την επισκεπτόταν, με αποτέλεσμα να γεννηθεί στον κόσμο των τεχνών και του πνεύματος η φράση «Et in Arcadia ego», που σημαίνει «κι εγώ στην Αρκαδία ανήκω».
