Από τις πλέον ιστορικές πόλεις της χώρας, ξακουστή στα πέρατα του κόσμου, η πόλη του Λεωνίδα και των θρύλων που την ακολουθούν, ιστορική αλλά και σύγχρονη, η Σπάρτη, μπορεί να προσφέρει στον επισκέπτη της ότι επιθυμεί.
Στο νοτιοανατολικό τμήμα της Πελοποννήσου, ανάμεσα στις πανύψηλες κορυφές και την άγρια ομορφιά του Ταϋγέτου από τα δυτικά και την κατάφυτη οροσειρά του Πάρνωνα από τα ανατολικά, όπου ανάμεσά τους ρέει ο μυθικός ποταμός Ευρώτας, εκεί σε αυτό το ονειρεμένο σημείο, κατά μήκος της δυτικής όχθης εκτείνεται η Σπάρτη.
Η πόλη των αρχαίων Σπαρτιατών, του Λεωνίδα και του Λυκούργου, μπορεί σήμερα να είναι μια σύγχρονη πόλη που ακολουθεί και πολλές φορές προπορεύεται κιόλας των εξελίξεων, αλλά η ιστορία της παραμένει «ζωντανή», γεγονός που μπορεί να διαπιστώσει ο επισκέπτης κάνοντας και μόνο μια βόλτα στους δρόμους της πόλης. Ονόματα και τοπωνύμια που διατηρούνται μέχρι τις μέρες μας και παραπέμπουν στους ήρωες της αρχαίας Σπάρτης διατηρούν ζωντανή την ιστορία της πόλης μέχρι και σήμερα. Δεν θα ανακαλύψετε απλά την Ιστορία, θα την δείτε να ξεδιπλώνεται μπροστά σας, ως συνέχεια και όχι ως υπόλειμμα ενός αρχαίου πολιτισμού.
Η Σπάρτη, η ηρωική πόλη με τη σπουδαία ιστορία και με φήμη που απλώνεται στα πέρατα του κόσμου, αποτελεί ιδανικό προορισμό για όλες τις εποχές του χρόνου. Είναι ένας τόπος που θα σας εκπλήξει ευχάριστα με τη ζωντανή ιστορία του, το επιβλητικό τοπίο και τους φιλόξενους ανθρώπους του! Ένας πολύπλευρος προορισμός, που προσφέρει υπέροχες διαδρομές, αξιοθέατα, πλούσιες εικόνες, γεύσεις και συναισθήματα! H Σπάρτη είναι ιδανικός προορισμός για ένα citybreak μακριά από τους ρυθμούς της καθημερινότητας!
Λίγα λόγια την πλούσια ιστορία της…
Η ιστορία της είναι τόσο πλούσια, όσο ελάχιστων άλλων περιοχών, όχι της Ελλάδας αλλά του κόσμου. Σύμφωνα με τους μύθους της Μυκηναϊκής περιόδου, η Σπάρτη ιδρύθηκε από τον Λακεδαίμονα, γιο του Δία και της νύμφης Ταϋγέτης, που παντρεύτηκε την Σπάρτη, κόρη του μυθικού βασιλιά Ευρώτα και έδωσε στην πόλη το όνομά της. Ο Όμηρος στα έπη του αναφέρει πως ήταν το ξακουστό βασίλειο του Μενέλαου, συζύγου της ωραίας Ελένης, η αρπαγή της οποίας από τον πρίγκηπα της Τροίας Πάρι, έγινε η αφορμή για τον ‘Τρωικό πόλεμο’. Τα ευρήματα της εποχής αυτής σε διάφορες θέσεις γύρω από την Σπάρτη, όπως στην Πελλάνα, στις Αμύκλες, στο Βαφειό και αλλού, πιστοποιούν τον πλούτο αυτού του πολιτισμού που αναπτύχθηκε στην περιοχή.
Περνώντας από τους μύθους στην ιστορία, αρχίζει με την κάθοδο των Δωριέων γύρω στο 1.100 π.Χ. Οι Δωριείς εκτόπισαν του Μηκυναίους – Αχαιούς της περιοχής και εγκαταστάθηκαν στην κοιλάδα του Ευρώτα.
Την πόλη της Σπάρτης φωτίζει τον 7ο αι. η προσωπικότητα του νομοθέτη Λυκούργου. Ο Πλούταρχος και ο Παυσανίας αναφέρουν πως ο Λυκούργος στη Σπάρτη λατρευόταν σαν θεός και όχι σαν απλός ήρωας, οδηγώντας πολλούς ιστορικούς να τον θεωρήσουν μυθικό πρόσωπο. Στον Λυκούργο αποδίδεται η διαμόρφωση των κύριων στοιχείων του πολιτεύματος της Σπάρτης, που έμεινε γνωστή ως ‘Μεγάλη Ρήτρα’, που μεταξύ άλλων προέβλεπε και τη διακυβέρνηση από την Γερουσία, τους πέντε Εφόρους και την Απέλλα. Οι νόμοι του Λυκούργου που με την ευρύτερη έννοια της λέξης συμπεριλάμβαναν τα ήθη και έθιμα, έφεραν την ευνομία ανάμεσα στους Σπαρτιάτες πολίτες .
Σε αντίθεση με τις άλλες πόλεις της εποχής, ιδιαίτερο ρόλο στην Σπαρτιατική κοινωνία έπαιζαν οι γυναίκες. Η Σπαρτιάτισσα προετοίμαζε τα παιδιά της κατάλληλα για να γίνουν μέλη της ‘αγέλης’ σε τρυφερή ακόμα ηλικία. Στη Σπαρτιάτισσα μητέρα αποδίδεται άλλωστε η φράση «Ή τάν ή επί τάς». Η Σπάρτη ήταν μία στρατιωτική μηχανή και οι πολίτες της εκπαιδεύονταν πνευματικά και σωματικά για τις πολεμικές επιχειρήσεις της πόλης. Τα μέλη αυτής της κοινωνίας εμφορούνταν από το Λακωνικό φρόνημα, το λεγόμενο ήθος των Σπαρτιατών. Ήταν άτομα σοβαρά και μετρημένα και δεν μιλούσαν περισσότερο απ’ όσο έπρεπε. Γι’ αυτό και τους αποδόθηκε η έκφραση: «το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν». Η διατροφή τους ήταν λιτή, όπως και ο γενικότερος τρόπος ζωής τους και τρέφονταν με το ‘μέλανα ζωμό’.
Στους Περσικούς πολέμους, η Σπάρτη υπήρξε η ηγέτιδα δύναμη που με τον θρυλικό βασιλιά της Λεωνίδα και τους 300 πολεμιστές του, θα αντιμετώπιζε τα χιλιάδες περσικά ξίφη στα στενά των Θερμοπυλών το 480 π. Χ. Η φράση «Μολών Λαβέ» που δόθηκε ως απάντηση από τον Σπαρτιάτη βασιλιά στους κήρυκες του βασιλιά των Περσών Ξέρξη, όταν αυτός ζήτησε την παράδοση των όπλων των αμυνομένων Ελλήνων έμεινε αθάνατη στην παγκόσμια ιστορία, χαρίζοντας στον Λεωνίδα υστεροφημία ως πρότυπο γενναιότητας, θεματοφύλακα πάτριων αρχών, νόμων και καθήκοντος.
Τον επόμενο χρόνο Αθήνα και Σπάρτη επικεφαλείς του στρατού των ελληνικών πόλεων θα νικήσουν τους Πέρσες στη μάχη των Πλαταιών και θα τερματίσουν την περσική απειλή.
Στη συνέχεια όμως οι δύο πόλεις θα εμπλέκονταν σε έναν εξοντωτικό πόλεμο που έμεινε στην ιστορία ως ‘Πελοποννησιακός Πόλεμος’ ,και έληξε το 404 π.Χ με την νίκη των Σπαρτιατών. Μετά το τέλος του πολέμου, η Σπάρτη ήταν πλέον η ισχυρότερη δύναμη στην Ελλάδα, ωστόσο είχε αποδυναμωθεί από τον διαρκή πόλεμο με τους Αθηναίους. Η ηγεμονία της Σπάρτης έληξε με την ήττα της από τους Θηβαίους το 371 π.Χ. στα Λεύκτρα της Βοιωτίας.
Κατά τους πρώτους αιώνες ρωμαϊκής κατοχής, η πόλη θα ξαναζήσει στιγμές ακμής, και οικονομικής άνθησης, παράλληλα με την κατασκευή μεγάλων έργων και μνημείων. Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, γνωρίζοντας ακριβώς τί σπουδαίο είχε προϋπάρξει εδώ, θα δείξουν απόλυτο σεβασμό στην ιστορία και στη βαριά «κληρονομιά» του τόπου. Ναοί, δρόμοι, συστήματα ύδρευσης και ένα εντυπωσιακό θέατρο, κοσμούν πλέον τη ρωμαϊκή Σπάρτη. Δυστυχώς, ο Αλάριχος με τους Βησιγότθους του, το 396, θα καταστρέψει ό,τι έστεκε ακόμα ακμαίο και οι περισσότεροι κάτοικοι θα αναζητήσουν τελικά προστασία σε υψηλότερα σημεία, μακριά από την κοιλάδα του Ευρώτα, εγκαταλείποντας την πόλη.
Η Σπάρτη του σήμερα
Το νέο ξεκίνημα για τη δημιουργία όλων όσων γνωρίζει σήμερα ο επισκέπτης περπατώντας στους δρόμους, τις πλατείες και τις γειτονιές της νέας Σπάρτης, πηγαίνει πίσω, στα 1834, όταν μετά από διάταγμα του βασιλιά Όθωνα, εκπονήθηκε το πολεοδομικό σχέδιο της πόλης από τον Βαυαρό αρχιτέκτονα Stauffert, σύμφωνα με το Ιπποδάμειο σύστημα οικιστικής χάραξης.
Χάρη στο σχέδιο του Stauffert , η Σπάρτη είναι σήμερα μια πόλη με εξαιρετική ρυμοτομία, με ευθείες και φαρδιές οδούς και μεγάλες πλατείες που διατηρεί σε μεγάλο βαθμό τα αρχικά της χαρακτηριστικά. Διακρίνεται επίσης για τα πολλά καλαίσθητα νεοκλασικά της που της προσδίδουν μια ξεχωριστή γοητεία. Αυτά τα στοιχεία της, όποια εποχή και να την επισκεφτείτε, θα σας κάνουν να νιώσετε μια πόλη καλαίσθητη, οικεία και φιλική προς τον επισκέπτη. Οι δύο μεγάλες οδοί που την διατρέχουν από βορρά προς νότο και από ανατολή προς δύση, είναι η λεωφόρος Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και η λεωφόρος Λυκούργου, οι οποίες τέμνονται στο κέντρο της πόλης.
Ξεχωριστή θέση στο κοινωνικό και καθημερινό «γίγνεσθαι» της πόλης, κατέχει η μεγάλη κεντρική πλατεία με το επιβλητικό παλαιό δημαρχείο, ένα εξαιρετικό νεοκλασικό κτίριο του 1909, το άγαλμα του Σπαρτιάτη πολεμιστή , φόρος τιμής στην ένδοξη ιστορία της πόλης, που βρίσκεται ακριβώς απέναντι, αλλά και τα δύο αντίγραφα αρχαίων ψηφιδωτών που είναι τοποθετημένα στο κέντρο της. Γύρω από την κεντρική πλατεία υπάρχουν πολλές επιλογές για φαγητό καφέ και ποτό, ενώ κάτω από τις γραφικές καμάρες υπάρχουν πολλά εμπορικά καταστήματα για τις αγορές σας. Σίγουρα εδώ θα είναι η πρώτη βόλτα και στάση σας με το που φτάσετε στην πόλη.
Λογικό είναι στην πόλη να επισκεφτείτε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία. Αξίζει σίγουρα να πάτε στην Ακρόπολη της Αρχαίας Σπάρτης με τα σημαντικά μνημεία της όπως το αρχαίο θέατρο και το κυκλικό οικοδόμημα, αλλά και να απολαύσετε τη μαγευτική θέα της πόλης του και του επιβλητικού Ταϋγέτου.
Πολύ κοντά στην αρχαία ακρόπολη βρίσκεται και ο τάφος του Λεωνίδα, το μοναδικό μνημείο της Αρχαίας Αγοράς που σώζεται ως τις μέρες μας. Ένα εντυπωσιακό οικοδόμημα, με σχήμα και μορφή ναού που έχει ταυτιστεί στη λαϊκή συνείδηση με τον τάφο του θρυλικού βασιλιά καθώς τόσο η τοπική παράδοση όσο και ο περιηγητής Παυσανίας, πιστεύουν ότι εκεί μεταφέρθηκαν και ετάφησαν τα οστά του Λεωνίδα από τις Θερμοπύλες.
Μια επίσκεψη αξίζει σίγουρα το πιο πρόσφατο «απόκτημα» της πόλης, την «Οικία των Ψηφιδωτών». ‘Ενας ξεχωριστός αρχιτεκτονικός χώρος, η ιστορία του οποίου αρχίζει στους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το Μενελάιο, όπου βρίσκεται 5 χλμ. ανατολικά της Σπάρτης και αποτελεί ένα από τα πιο σπουδαία αρχαία ιερά, όπου σύμφωνα με τον θρύλο ήταν το σημείο όπου βρισκόταν ο τάφος του Mενέλαου και της Eλένης.
Στην ανατολική άκρη της πόλης, κοντά στις όχθες του ποταμού Ευρώτα, θα συναντήσετε το Ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος του 9ου π.Χ. αιώνα, ένα από τα σημαντικότερα ιερά της αρχαίας Σπάρτης, που αποτελούσε το θρησκευτικό κέντρο της σπαρτιατικής αγωγής των νέων.
Εκτός από τα ιστορικά μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους η Σπάρτη διαθέτει -πως αλλιώς- και σημαντικά μουσεία, γενικότερα χώρους πολιτισμού που αν έχετε χρόνο, σίγουρα αξίζουν μια επίσκεψη, καθώς θα δείτε πολλά από όσα ξέρετε ή μάθετε για την πόλη, να παίρνουν “σάρκα και οστά” μπροστά στα μάτια σας…
Μουσείο αναφοράς για την πόλη είναι το Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού. Ένας χώρος που θα σας ταξιδέψει στον πολιτισμό, την ιστορία και την τεχνολογία της ελιάς, μέσα από σειρά εκθεμάτων αλλά και αναπαραστάσεων αρχαίων αλλά και νεότερων ελαιοτριβείων , μικροί και μεγάλοι μαθαίνουν για την εξέλιξη της τεχνολογίας παραγωγής του ελαιολάδου από την αρχαιότητα έως τις αρχές του 20ου αιώνα αλλά και τη χρήση της ελιάς και του λαδιού στη διατροφή, τη θρησκευτική λατρεία και την τέχνη ανά τους αιώνες.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Σπάρτης είναι το πρώτο επαρχιακό μουσείο της Ελλάδας που σχεδιάστηκε και κτίστηκε εξαρχής για το σκοπό αυτό.
Στο Μουσείο Εκκλησιαστικής Τέχνης, από την άλλη, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει φορητές εικόνες διαφόρων χρονικών περιόδων, τάσεων και τεχνοτροπιών, σπάνιας αξίας χειρόγραφα κωδίκων από Μοναστήρια της περιοχής, εξαιρετικά δείγματα χρυσοκεντητικής, αξιοθαύμαστα έργα εκκλησιαστικής αργυροχρυσοχοΐας, περίτεχνα ξυλόγλυπτα, καθώς και μία σημαντική συλλογή αρχιερατικών ειδών προσφορά του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Μονεμβασίας & Σπάρτης κ.κ. Ευστάθιου.
Το μουσείο Νεότερης Σπάρτης καταγράφει, μέσω εκθεμάτων όπως παραδοσιακές φορεσιές και αρχιτεκτονικά σχέδια και έγγραφα, την πολιτιστική και κοινωνική εξέλιξη της νέας Σπάρτης, από την ίδρυση της μέχρι και τον 21ο αιώνα.
Το Μουσείο Φωτογραφικών Μηχανών – Τάκη Αϊβαλή εγκαινιάστηκε το Μάρτιο του 2013. Η συλλογή περιλαμβάνει κυρίως την εξέλιξη των φωτογραφικών μηχανών του εικοστού αιώνα που απευθυνόταν κυρίως στον ερασιτέχνη χρήστη. Φιλοξενεί επίσης, την προσωπική συλλογή του γνωστού φωτογράφου Τάκη Αϊβαλή που χαρακτηρίζεται ως η μεγαλύτερη παγκοσμίως ιδιωτική συλλογή φωτογραφικών μηχανών, αφού αριθμεί περισσότερες από 1000 φωτογραφικές μηχανές.
Το Μανουσάκειο Μουσείο Αστικού & Λαϊκού Βίου στεγάζεται σε διώροφο παραδοσιακό κτίριο του 19ου αιώνα. Το κτίριο αυτό, μαζί με την οικοσκευή, το ρουχισμό κλπ, δωρίθηκε στον Δήμο Σπάρτης το 1996 από τον αείμνηστο Λεωνίδα Μανουσάκη.
Η Κουμαντάρειος Πινακοθήκη Σπάρτης στεγάζεται στην πρώην «οικία Βαλασάκη», σε ένα αξιόλογο νεοκλασικό αρχοντικό των αρχών του εικοστού αιώνα. Η Κουμαντάρειος Πινακοθήκη εγκαινιάστηκε το 1982 και λειτουργεί ως παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης. Η Πινακοθήκη περιλαμβάνει μόνιμη έκθεση με θέμα ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ 19ος – 20ος αιώνα. Η έκθεση προτείνει ένα συνοπτικό διάγραμμα της ιστορίας της νεοελληνικής τέχνης, με γνώμονα τις κυριότερες καλλιτεχνικές τάσεις και τα σημαντικότερα θέματα που αναπτύχθηκαν από τα πρώτα χρόνια της δημιουργίας του ελληνικού κράτους μέχρι τις μέρες μας.
Αν πάλι έχετε διάθεση για ποδήλατο ή πεζοπορία τότε επισκεφθείτε το Πάρκο Γουδέ, το «κόσμημα» της Σπάρτης (4 χλμ. από το κέντρο, στο δρόμο προς Μυστρά) που αποτελεί έναν χώρο ξεγνοιασιάς και ατελείωτου παιχνιδιού για μικρούς και μεγάλους! Πεζοί και ποδηλάτες συμβιώνουν αρμονικά στον χώρο, οι αθλητικοί τύποι μπορούν να κάνουν τη γυμναστική τους στο υπαίθριο γυμναστήριο και οι πιτσιρικάδες να κάνουν skate στην ειδικά διαμορφωμένη πίστα.
Last but not least… η Σπάρτη προσφέρεται επίσης ως βάση για κοντινές αποδράσεις στην υπέροχη φύση και τα γραφικά χωριά του Πάρνωνα και του Ταϋγέτου, όπου μπορείτε να δοκιμάσετε αυθεντική παραδοσιακή κουζίνα στα ταβερνάκια και τα εστιατόρια, αλλά και να κάνετε «εξορμήσεις» στη φύση με τα πόδια ή το ποδήλατό σας μέσα από ένα δίκτυο πλήρως σηματοδοτημένων διαδρομών!
Ότι τύπος ταξιδιώτη και αν είστε η Σπάρτη σας περιμένει. Το ένδοξο παρελθόν της πόλης σίγουρα δεν είναι ο μόνος λόγος για να την επισκεφθείτε! Μπορεί αρχικά να πάτε γι αυτό αλλά σίγουρα θα βρείτε πολλούς ακόμα για να επιστρέψετε… Ανακαλύψτε τον τόπο συτό πέρα από τον μύθο και απολαύστε τις μοναδικές εμπειρίες που μπορεί να σας προσφέρει, οποιαδήποτε εποχή και αν επιλέξετε να πάτε.
Ανακαλύψτε την αληθινή Σπάρτη! Δείτε και μάθετε περισσότερα για τη Σπάρτη εδώ: www.realsparta.gr
