Δίπλα στη λεωφόρο Αμαλίας, περίπου 500 μέτρα από την πλατεία Συντάγματος, βρίσκεται ο χώρος του Ολυμπιείου, με τον μεγαλοπρεπή ναό του Ολυμπίου Διός και την πολυφωτογραφημένη Πύλη του Αδριανού. Οι Στύλοι του Ολυμπίου Διός αποτελούν τα ερείπια του ναού του Ολυμπίου Διός που ήταν ο μεγαλύτερος ναός της αρχαιότητας και από τους μεγαλύτερους γενικά του αρχαίου κόσμου και ήταν αφιερωμένος στο Δία, το βασιλιά των Θεών.
Η λατρεία εδώ χρονολογείται από τους προϊστορικούς χρόνους. Ο ναός προς τιμή του Δία, άρχισε να χτίζεται τον 6ο αι. π.Χ. από τον τύραννο Πεισίστρατο, αλλά έμεινε ημιτελής λόγω πτώσης της τυραννίας. Ολοκληρώθηκε πολύ αργότερα, συγκεκριμένα 6,5 αιώνες (124-125 μ.Χ.), στα χρόνια του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού –ο οποίος ταύτισε τον εαυτό με τον Δία–, και ήταν από τους μεγαλύτερους της εποχής του.
Από τους 104 κίονες κορινθιακού ρυθμού σήμερα σώζονται μόνο 15, αλλά ακόμα και από αυτές μπορούμε να σχηματίσουμε μια εικόνα για τον επιβλητικό χαρακτήρα του οικοδομήματος. Δυστυχώς δεν έχει διασωθεί τίποτα από το μεγάλο άγαλμα του Δία που βρισκόταν στο εσωτερικό του ναού. Στον ίδιο χώρο είχαν ανεγερθεί και άλλα σημαντικά κτίσματα, ενώ υπήρχαν και περίτεχνα αγάλματα, ελάχιστα πράγματα όμως έχουν βρεθεί στις ανασκαφές. Σε πολύ μικρή απόσταση βρίσκεται η Πύλη του Αδριανού, επί της λεωφόρου Αμαλίας. Η Πύλη –μια θριαμβική αψίδα– ανεγέρθηκε από τους Αθηναίους το 131-132 μ.Χ., ως ένδειξη ευγνωμοσύνη προς τον Αδριανό για τα έργα που είχε χαρίσει στην πόλη.
Η ιστορία
Το Ιερό του Ολυμπίου Διός, είναι ένα από τα σημαντικότερα και αρχαιότερα ιερά της Αθήνας και ιδρύθηκε κατά την παράδοση που διέσωσε ο περιηγητής Παυσανίας, από τον Δευκαλίωνα γενάρχη των Ελλήνων προς τιμή του Δία ως αντάλλαγμα για τη σωτηρία του μετά τον κατακλυσμό.
Η ανέγερση του μεγάλου ναού που άρχισε από τον Πεισίστρατο τον Νεώτερο το 515 π.Χ. στη θέση παλαιότερου ναού των αρχών του 6ου, έφθασε ως το κρηπίδωμα και διακόπηκε όπως αναφέραμε με την κατάλυση της τυραννίας. Ο υστεροαρχαϊκός ναός ήταν πώρινος, δωρικού ρυθμού, κολοσσιαίων διαστάσεων. Μέρος των οικοδομικών του υλικών χρησιμοποιήθηκε αργότερα για την κατασκευή του ανατολικού βραχίονα του Θεμιστόκλειου τείχους.
Η οικοδόμηση του ναού συνεχίσθηκε από τον Βασιλέα της Συρίας Αντίοχο τον Δ΄ τον Επιφανή, με τον Ρωμαίο αρχιτέκτονα Κοσσούτιο, το 175 π.Χ., στις ίδιες διαστάσεις και αναλογίες με τον αρχαϊκό αλλά από μάρμαρο, σε Κορινθιακό ρυθμό, αργότερα από τον Αύγουστο και αποπερατώθηκε τελικά από τον Φιλέλληνα αυτοκράτορα Αδριανό, ο οποίος και τον εγκαινίασε το 131-132 μ.Χ.
Ο Αδριάνειος ναός, από τους μεγαλύτερους του αρχαίου κόσμου, Κορινθιακού ρυθμού, είχε μήκος 110,35μ., πλ. 43,68μ., δύο σειρές από 20 κίονες στις μακρές πλευρές και τρεις σειρές από 8 κίονες στις στενές. Δέσποζε στο μέσο ενός μεγάλου ορθογωνίου περιβόλου με πρόπυλο στα βόρεια. Ο σηκός στέγαζε δύο υπερμεγέθη χρυσελεφάντινα αγάλματα του Δία και του αυτοκράτορα Αδριανού που λατρεύονταν εδώ ως σύμβωμοι, ενώ πλήθος αγαλμάτων και αναθημάτων στόλιζαν τον περίβολο.
Κατά τα ρωμαϊκά χρόνια ο ναός αναδείχτηκε στον μεγαλύτερο ναό της Ελλάδας και φιλοξένησε ένα από τα μεγαλύτερα λατρευτικά αγάλματα του αρχαίου κόσμου. Δυστυχώς η αίγλη του ναού δε διήρκεσε πολύ, διότι λεηλατήθηκε από μια εισβολή των Χερουλίων, τον 3ο αιώνα μ.Χ. Από τότε έπαψε να χρησιμοποιείται, δεν επισκευάστηκε ποτέ και μετατράπηκε σιγά σιγά σε ερείπια.
Η ερείπωση άρχισε τον 5ο αι. μ.Χ. και συνεχίσθηκε στους επόμενους αιώνες από φυσικά αίτια ή ανθρώπινες επεμβάσεις. Τους αιώνες που ακολούθησαν τη ρωμαϊκή περίοδο, ο ναός λεηλατήθηκε για να χρησιμοποιηθούν τμήματά του ως δομικά υλικά σε άλλες κατασκευές της πόλης. Στην ΝΑ περιοχή του περιβόλου υπήρχε τζαμί υπαίθριου τύπου κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και επάνω στο επιστύλιο των κιόνων της ΝΑ γωνίας του ναού μεσαιωνικό κτίσμα ίσως παρατηρητήριο. Από τους 104 κίονες του ναού μέχρι το 1852 σώζονταν 16. Ο ένας γκρεμίσθηκε από μία φοβερή καταιγίδα τη χρονιά εκείνη.
Ο ναός ανασκάφηκε για πρώτη φορά το 1889-1896 από τον αρχαιολόγο Φ. Πενρός της Βρετανικής Σχολής της Αθήνας (που βοήθησε και στην αποκατάσταση και του Παρθενώνα), το 1922 από το Γερμανό αρχαιολόγο Γκ. Βέλτερ και τη δεκαετία του 1960 από Έλληνες αρχαιολόγους με επικεφαλής τον Ιωάννη Τραυλό.
Η Πύλη του Αδριανού, μια ρωμαϊκή αψίδα πάνω από τον αρχαίο δρόμο που ξεκινούσε από το κέντρο της πόλης προς τα κτίρια της ανατολικής πλευράς της πόλης, συμπεριλαμβανομένου και του ναού του Δία, κατασκευάστηκε από το περίφημο πεντελικό μάρμαρο, υλικό με το οποίο φτιάχτηκε ο Παρθενώνας και τα περισσότερα σημαντικά μνημεία της Αθήνας. Όπως λέγεται, η αψίδα αυτή χτίστηκε για να γιορτάσει η πόλη την άφιξη του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού και να τον τιμήσει για τα μεγάλα ευεργετήματα που πρόσφερε σε αυτή και κυρίως γι αυτό της κατασκευής του ναού του Ολύμπιου Διός. Είναι ύψος 18 μέτρα, με μήκος 13.5 μ. και ύψος 2.3 μ. και σχεδιασμένη με απόλυτη συμμετρία προς κάθε κατεύθυνση. Πιστεύεται ότι υπήρχαν τοποθετημένα τα αγάλματα του Θησέα και του Αδριανού σε κάθε πλευρά του χαμηλότερου επιπέδου της αψίδας με βάση τις αντίστοιχες επιγραφές.
Υπήρχαν δύο επιγραφές, μία σε κάθε πλευρά της αψίδας ονομάζοντας το Θησέα και τον Αδριανό ως τους ιδρυτές της πόλης. Έτσι στη μια πλευρά η επιγραφή έλεγε: “Αυτή είναι η Αθήνα, η πόλη του Θησέα” και στην άλλη πλευρά η επιγραφή έλεγε: “Αυτή είναι η πόλη του Αδριανού, όχι του Θησέα”.
Ενώ είναι ξεκάθαρο ότι η αψίδα τιμά τον Αδριανό, παρόλα αυτά δεν έχει διευκρινιστεί εάν οι επιγραφές αναφέρονται σε ολόκληρη την πόλη ή σε δύο τμήματά της: το παλαιό αρχαίο ελληνικό και το νέο το ρωμαϊκό. Η αρχική άποψη ότι η αψίδα είχε χτιστεί ως κομμάτι του τείχους ώστε να διαχωρίζει την πόλη στην παλαιά και τη νέα έχει αποδειχτεί εσφαλμένη από τις ανασκαφές που έγιναν στη συνέχεια.
Τα έργα συντήρησης και αποκατάστασης
Τα τελευταία χρόνια γίνονται εργασίες συντήρησης και δομικής αποκατάστασης στον αρχαιολογικό χώρο με προτεραιότητα την αναστήλωση και την αποκατάσταση των κιόνων.
Στόχος, αρχίζοντας οι εργασίες, ήταν μέχρι το τέλος του 2023, να έχει αποκατασταθεί ο ένας κίονας, ο οποίος έχει πολύ σημαντικές φθορές, και να έχει προχωρήσει ουσιαστικά η αποκατάσταση των 9 κιόνων και των επιστυλίων.
Το έργο
Το Πρόγραμμα του Έργου «Στερέωση και Συντήρηση του Ναού του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα», είναι ενταγμένο, στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Αττική» 2014-2020, με χρονικό ορίζοντα λήξης το τέλος του 2023 και με συνολική επιλέξιμη δημόσια δαπάνη 3.425.870,00€.
Στο πλαίσιο του έργου προβλέπονται μεταξύ άλλων: υλοποίηση εργασιών δομικής αποκατάστασης και συντήρησης, διενέργεια περιορισμένων ανασκαφικών καθαρισμών και αποχωματώσεων, εκπόνηση γεωτεχνικής μελέτης, μελέτης σεισμικής συμπεριφοράς, μελέτη ενόργανης παρακολούθησης, καταγραφή διάσπαρτων αρχιτεκτονικών μελών, έλεγχος μηχανικών αντοχών και αναλύσεις των δομικών υλικών του μνημείου. Στο πλαίσιο του ιδίου προγράμματος γίνεται αρχαιολογική έρευνα στα ανάντη του δυτικού περιβόλου του αρχαίου Ιερού.
Ο χώρος του Ολυμπιείου και η Πύλη του Αδριανού, είναι ένα από τα πιο σημαντικά πολιτιστικά και αρχαιολογικά αξιοθέατα όχι μόνο της Αθήνας αλλά της Ελλάδας και εξακολουθεί να προσελκύει το ενδιαφέρον κάθε επισκέπτη της πρωτεύουσας. Μια βόλτα εδώ είναι μια βόλτα στην ιστορία και τον πολιτισμό της Αθήνας. Ο ναός μαζί με τα ερείπια γύρω από αυτόν αποτελούν ένα σημαντικό ιστορικό κειμήλιο που διαχειρίζεται η Εφορία Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού.
Είσοδος: €8
Photo – Video: Κώστας Καπαρελιώτης / travelstyle.gr
Δείτε επίσης
- Μέγαρο Τσίλλερ – Λοβέρδου: Ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα στην καρδιά της Αθήνας που λειτουργεί ως μουσείο
- Εθνική Πινακοθήκη: Ένα κτίριο – κόσμημα που η ανακατασκευή του ενίσχυσε περαιτέρω την πολιτιστική ταυτότητα της Αττικής αλλά και όλης της χώρας
- Αττική: Ένας εξαιρετικός προορισμός για τουρισμό τρίτης ηλικίας – Όλα όσα μπορείτε να κάνετε
- Ο ναΐσκος Αγίου Νικολάου Θων: Το σπουδαίο μνημείο που ξαναβρήκε την αίγλη του
